1 lipca 2021r., po blisko 2,5 letnich negocjacjach, Polska wraz z 129 innymi państwami świata wytwarzających łącznie ponad 90 proc. światowego PKB zdecydowały o wdrożeniu reformy międzynarodowych przepisów podatkowych.

Jej celem jest likwidacja rajów podatkowych i doprowadzenie do płacenia  przez międzynarodowe korporacje podatków w miejscu sprzedaży swoich produktów i usług.  Wśród sygnatariuszy porozumienia jest min. 10 największych światowych gospodarek: USA. Chiny, Japonia, Niemcy, Wielka Brytania, Francja, Indie, Włochy, Brazylia i Korea Południowa. Według przygotowanego przez Polski Instytut Ekonomiczny raportu „Global taxes in the post – COVID-19 era”, reforma CIT przyniesie budżetom publicznym 115 mld dolarów.

Przyjęte rozwiązania składają się z tzw. dwóch filarów. W ramach pierwszego ma dojść do opodatkowania największych międzynarodowych korporacji, których skonsolidowane globalne roczne przychody przekraczają 20 mld euro. Wśród nich te, mające marże zysku powyżej 10% (ok. 100 firm na całym świecie), będą musiały podzielić 20%-30% swoich globalnych dochodów między kraje, w których sprzedają swoje usługi i produkty (tzw. market jurisdictions).

Drugi filar zakłada przyjęcie minimalnego globalnego podatku CIT w wysokości przynajmniej 15% efektywnej stawki. Daniną tą, wdrażaną na poziomie poszczególnych państw, zostaną objęte międzynarodowe korporacje o rocznych przychodach w wysokości co najmniej 750 mln euro. Po wejściu tego rozwiązania w życie, międzynarodowe przedsiębiorstwa opodatkowane w danym kraju poniżej minimalnej stawki zostaną w macierzystym kraje objęte dodatkowym podatkiem, do wysokości 15%. Zarazem zostało przyjęte rozwiązanie, wspierane m.in. przez Polskę, na mocy którego z podatku wyłączono firmy prowadzące rzeczywistą działalność gospodarczą na terenie danego państwa (tzw. substance curve-out).

Polski Instytut Ekonomiczny w raporcie „Niesprawiedliwość podatkowa w Unii Europejskiej. W kierunku większej solidarności w walce z unikaniem opodatkowania” policzył, że straty wynikające z wykorzystywania międzynarodowych transakcji do oszustw podatkowych oraz unikania płacenia podatków zmniejszają budżety państw UE o około 170 mld EUR rocznie.

To początek światowej rewolucji podatkowej. Tak liczne poparcie dla rozwiązań przygotowanych przez OECD pokazuje jak palącym problemem jest transfer zysków, niesprawiedliwa dystrybucja wpływów podatkowych czy funkcjonowanie rajów podatkowych. Polska od wielu lat jest orędownikiem reform w zakresie opodatkowania międzynarodowych korporacji i walki z rajami podatkowymi. PIE wielokrotnie wskazywał na konieczność załatania luki w europejskich systemach podatkowych. Dzięki minimalnej stawce CIT budżety wszystkich krajów na świecie mogą być zasobniejsze o 115 mld dolarów   – powiedział Piotr Arak, dyrektor Polskiego Instytutu Ekonomicznego.

Wprowadzanie minimalnego CIT-u wymaga zmian legislacji wyłącznie na krajowym poziomie, ale do wejścia w życie rozwiązań podatkowych opisanych w ramach pierwszego filara niezbędna jest zmiana międzynarodowych traktatów. Do tego niezbędne jest poparcie wszystkich państw na świecie. Dziewięć państw (Barbados, Estonia, Węgry, Irlandia, Kenia, Nigeria, Peru, Sri Lanka i St. Vincent) nie zgodziło się na przyjęcie zaproponowanych rozwiązań, co oznacza konieczność dalszych międzynarodowych negocjacji w tym zakresie.

Beneficjentami pierwszego filara będą kraje o największej bazie konsumentów (przede wszystkim największe kraje Unii Europejskiej, Wielka Brytania). Dzięki podatkowej realokacji w znacznym stopniu zwiększą się ich wpływy podatkowe. Na wejściu w życiu drugiego filara najbardziej skorzystają państwa, w których swoje siedziby mają międzynarodowe korporacje kwalifikujące się do obłożenia minimalnym CITem. Wraz ze zniknięciem rajów podatkowych, zyski tych firm zostaną opodatkowane w ich macierzystych jurysdykcjach – powiedział Łukasz Błoński, analityk Polskiego Instytutu Ekonomicznego.

OECD zakłada, że w lipcu br. wypracowane rozwiązania powinny zostać zaakceptowane przez G20, a do jesieni mają zostać wypracowane wszystkie dodatkowe szczegóły, pozwalające na przyjęcie globalnych rozwiązań w 2023r.