Opublikowano: 30/06/2025

Szerokie wykorzystanie sztucznej inteligencji w różnych obszarach gospodarki może przynieść istotne korzyści, takie jak obniżenie kosztów, podniesienie jakości czy skrócenie czasu procesów biznesowych. Znaczenie tej technologii dla gospodarki wymaga strategicznego podejścia, łączącego wspieranie AI z polityką przemysłową. Brak systemowego podejścia opóźnia wdrażanie rozwiązań opartych na AI, ograniczając polskim podmiotom skuteczne konkurowanie z bardziej innowacyjnymi podmiotami zagranicznymi. W polskiej administracji trwają obecnie prace nad takim dokumentem. Polski Instytut Ekonomiczny, wpisując się w te działania, w raporcie „W poszukiwaniu priorytetów rozwoju AI w Polsce” wskazuje na trzy możliwe podejścia w tworzeniu strategii AI. Pierwsze zakłada określenie kluczowych zależności technologicznych i znalezienie nisz do zagospodarowania. Drugie to strategia oparta na analizie wskaźników gospodarczych i priorytetach polityki przemysłowej kraju. Trzecie podejście zakłada, że AI będzie rozwiązywało kluczowe wyzwania społeczno-gospodarcze.

Niski poziom cyfrowego rozwoju firm w Polsce

W 2024 roku tylko 5,9% polskich firm zatrudniających co najmniej 10 pracowników korzystało z narzędzi sztucznej inteligencji, co plasuje Polskę na przedostatnim miejscu w UE – wyprzedzając jedynie Rumunię. Szczególnie niski poziom wykorzystania AI dotyczy małych i średnich firm – aż 33% z nich nie było w ogóle zainteresowanych technologiami cyfrowymi. Jednocześnie 55% mikro i małych firm oceniło potrzebę inwestycji w AI jako nieistotną, mimo że ten sektor odpowiada za 45,3% PKB i 99,8% wszystkich firm w kraju.

Rekomendacje w obszarze aktualizacji Polityki dla rozwoju AI w Polsce

„Państwa członkowskie UE od kilku lat tworzą krajowych plany działania w obszarze AI. W Polskim Instytucie Ekonomicznym proponujemy nowatorskie podejście, dające jednak nie tyle gotowe odpowiedzi, co wskazówki jak wybierać priorytetowe obszary wsparcia. W tym celu opracowaliśmy trzy możliwe do zastosowania podejścia w procesie identyfikacji kluczowych obszarów dla rozwoju AI w Polsce. Nasza koncepcja może być w kolejnym kroku wykorzystana do identyfikacji obszarów wsparcia i wyboru konkretnych celów. W tym sensie stanowi podstawę do dalszych prac oraz do decyzji podejmowanych na poziomie politycznym” – wyjaśnia Ignacy Święcicki, kierownik zespołu gospodarki cyfrowej w PIE.

Trzy sposoby wyłaniania obszarów kluczowych dla rozwoju AI

1. Stos technologiczny

Ta koncepcja opiera się na schemacie zawierającym poszczególne elementy składowe wdrożenia technologii AI (sprzęt, infrastruktura sieciowa, oprogramowanie, aplikacje). Celem takiego podejścia jest identyfikacja potencjału gospodarczego oraz zmapowanie zależności technologicznych, a następnie dążenie do ich ograniczania. Z analizy PIE wynika, że największy potencjał ekonomiczny zawarty jest w warstwie aplikacji, a wdrożenie rozwiązań opartych o AI może podnieść produktywność w bardzo wielu branżach gospodarki. Barierami są jednak niska gotowość polskich firm do wdrażania rozwiązań cyfrowych i mała świadomość znaczenia inwestycji w obszarze AI wśród zarządzających. Kluczowa dla rozwoju AI w tym podejściu jest identyfikacja zależności i potencjalnych nisz; podnoszenie kompetencji; rozwój dostępu do wysokiej jakości danych. Konieczny jest również dostęp do kapitału.

2. Identyfikacja kluczowych obszarów gospodarki (branż) pod kątem wdrożenia AI

W tym podejściu wychodzimy z założenia, że AI jest technologią ogólnego zastosowania, która może zmienić działania w zasadzie we wszystkich obszarach gospodarki. W związku z tym wskazanie kluczowych obszarów, w których wspierany będzie rozwój AI, powinno odbywać się w oparciu o cele rozwojowe całego kraju, czy też priorytety polityki przemysłowej, a nie jedynie przez poszukiwanie potencjału wykorzystania sztucznej inteligencji.  Obszary te mogą być wyłonione np. na podstawie wskaźnika przewag w handlu międzynarodowym, wartości dodanej dla gospodarki czy produkcji wyrobów wysokiej techniki.

3. Największe wyzwania społeczno-gospodarcze, które można rozwiązać dzięki AI

Celem polityki AI w takim podejściu jest wykorzystanie narzędzi sztucznej inteligencji do rozwiązywania kluczowych wyzwań społeczno-gospodarczych Polski. Polityka taka, określana czasem jako polityka publiczna oparta o misje, polega na wskazaniu złożonych, przekrojowych wyzwań społeczno-gospodarczych, dla których rozwiązania potrzebne są skoordynowane działania sektora publicznego i prywatnego. Na podstawie analizy strategii AI w różnych krajach oraz rozmów z ekspertami PIE wyłoniło trzy obszary, w których wykorzystanie sztucznej inteligencji może przynieść wymierne dla gospodarki korzyści: ochrona zdrowia, bezpieczeństwo i energetyka. Każdy z tych obszarów wymaga działań koordynowanych przez państwo, a rozwiązanie pojawiających się problemów ma bardzo istotne znaczenie dla rozwoju społeczno-gospodarczego. Jednocześnie ewentualne rozwiązania dotykają wielu branż gospodarczych i wymagają działań obejmujących wszystkie warstwy przedstawionego powyżej stosu technologicznego.

„Zastosowanie w różnorodnych procesach narzędzi korzystających z algorytmów sztucznej inteligencji ma największy potencjał w zakresie krótkoterminowego wzrostu produktywności firm i całej gospodarki. Poziom cyfryzacji firm jest wciąż na niezadowalającym poziomie, tymczasem wykorzystanie AI w przedsiębiorstwach może realnie decydować o utrzymaniu ich konkurencyjności. Zaniechania we wdrażaniu innowacyjnych rozwiązań opartych na AI mogą obniżyć konkurencyjność polskich podmiotów w zderzeniu z bardziej innowacyjnymi, zagranicznymi firmami oraz znacznie ograniczać ich przewagi eksportowe.” – wskazuje Jakub Witczak, analityk z zespołu gospodarki cyfrowej w PIE.

***

Polski Instytut Ekonomiczny to publiczny think tank ekonomiczny z historią sięgającą 1928 roku. Jego obszary badawcze to przede wszystkim makroekonomia, energetyka i klimat, gospodarka światowa, foresight gospodarczy, gospodarka cyfrowa, zrównoważony rozwój i ekonomia behawioralna. Instytut przygotowuje raporty, analizy i rekomendacje dotyczące kluczowych obszarów gospodarki oraz życia społecznego w Polsce, z uwzględnieniem sytuacji międzynarodowej.

Kontakt dla mediów:
Ewa Balicka-Sawiak
Rzecznik Prasowy
T: +48 727 427 918
E: ewa.balicka@pie.net.pl