Opublikowano: 07/02/2024

Inwestycje w aktywa niematerialne, na przykład w kapitał ludzki, badania i rozwój czy wzmacnianie wartości marki, zajmują coraz istotniejsze miejsce w polskiej gospodarce. W 2020 r. firmy w Polsce zainwestowały w nie niemal 200 mld zł. Oznaczało to, że całkowita stopa inwestycji w Polsce przy uwzględnieniu stopy inwestycji w aktywa niematerialne wyniosła 23,6 proc. PKB. Aktywa te mają kluczowe znaczenie dla unowocześnienia gospodarki, a badania PIE wskazują na rosnące nakłady w tym obszarze. 73,7 proc. przedsiębiorstw badanych przez PIE deklarowało inwestycje w aktywa niematerialne w 2023 r., a 49,5 proc. firm deklarowało plany inwestycyjne na 2024 r. obejmujące więcej niż 2 rodzaje aktywów niematerialnych. Takie wnioski płyną z raportu „Aktywa niematerialne w Polsce. Część 2”.

„Polska znajduje się w grupie krajów, w których wciąż dominują inwestycje w aktywa materialne, a łączna stopa inwestycji jest poniżej średniej unijnej. O ile problemy ze stopą inwestycji są znane i często wskazywane jako hamulec rozwojowy, o tyle omawiane w niniejszym raporcie dane dodają do tego dodatkowy wymiar – niski poziom inwestycji w aktywa niematerialne, co przekłada się na niski potencjał tworzenia produktów innowacyjnych. Stopa inwestycji w aktywa niematerialne rośnie w Polsce bardzo powoli – w latach 2010 – 2020 wzrost wyniósł zaledwie 1 pkt proc.” – zauważa Ignacy Święcicki, kierownik zespołu gospodarki cyfrowej PIE.

Firmy będą zwiększały inwestycje w aktywa niematerialne

Niski stan inwestycji w aktywa niematerialne utrzymywał się jeszcze przed pandemią, a ona sama nie stała się w tym zakresie impulsem do unowocześnienia przedsiębiorstw. W przeprowadzonym przez PIE na jesieni 2021 r. badaniu przedsiębiorstw z siedmiu kategorii aktywów niematerialnych aż w pięciu ponad 80 proc. firm odpowiedziało, że nie realizuje i nie planuje inwestycji w tym zakresie.

Poprawę wskaźników widać w  badaniu z 2022 r., w którym ok. 56 proc. firm deklarowało inwestycję przynajmniej w jedną kategorie aktywów niematerialnych, a ok. 62 proc. miało takie plany na 2023 r. Są to wyniki znacznie lepsze niż w 2021 r. (odpowiednio ok. 38 proc. inwestujących i ok. 43 proc. planujących), choć podobne do wyników z 2020 r. W 2022 r. widać też zwiększenie liczby inwestycji względem deklaracji o planach z końca 2021 r. W najnowszym badaniu, przeprowadzonym w grudniu 2023 r., znów odnotowaliśmy wzrost odsetka firm deklarujących inwestycje w aktywa niematerialne. Wyniki był lepsze nie tylko od inwestycji w 2022 r., ale również od deklarowanych wtedy planów. Prawie 74 proc. firm deklarowało inwestycje w przynajmniej jeden rodzaj aktywów niematerialnych, 35,5 proc. w więcej niż 2 rodzaje.

Rośnie świadomość znaczenia aktywów niematerialnych wśród przedsiębiorców

Z przeprowadzonego przez PIE badania jakościowego wynika, że zdaniem ankietowanych przedsiębiorców rola aktywów niematerialnych będzie rosnąć. Wielokrotnie podkreślali wartość pracowników, co było jednym z kilku wątków, które wysuwają się na pierwszy plan badania. Pracownicy, ich wiedza i umiejętności, były wskazywane jako najważniejsze aktywa, często pojawiające się w rozmowach spontanicznie, jeszcze przed pojawieniem się w wywiadzie pojęcia aktywów niematerialnych.

W szczególności w obszarze transformacji cyfrowej właściwie wszyscy badani byli zgodni co do kluczowej roli aktywów niematerialnych w przyszłości. W wypowiedziach podkreślano z jednej strony nieubłaganą logikę konkurencji między przedsiębiorstwami, która będzie przyczyniała się do większych inwestycji w aktywa niematerialne. Z drugiej przypominano o postępującej transformacji cyfrowej. Jako powód zwiększającej się roli aktywów niematerialnych wymieniano także postęp technologiczny i technologie przyszłości bazujące w dużej mierze na aktywach niematerialnych.

„Paradoksalnie sceptycyzm dotyczący znaczenia aktywów niematerialnych w przyszłości pojawiał się wśród przedstawicieli branż, które już dziś niemalże w całości działają na aktywach niematerialnych. Było to związane z powszechną obecnością tych aktywów, co sprawia, że wyobrażenie sobie jeszcze większego ich nasycenia w działalności tych firm nie pojawiało się w wypowiedziach badanych” – wskazuje Filip Leśniewicz, starszy analityk z zespołu gospodarki cyfrowej PIE.

***

Polski Instytut Ekonomiczny to publiczny think tank ekonomiczny z historią sięgającą 1928 roku. Jego obszary badawcze to przede wszystkim makroekonomia, energetyka i klimat, handel zagraniczny, foresight gospodarczy, gospodarka cyfrowa i ekonomia behawioralna. Instytut przygotowuje raporty, analizy i rekomendacje dotyczące kluczowych obszarów gospodarki oraz życia społecznego w Polsce, z uwzględnieniem sytuacji międzynarodowej.

Kontakt dla mediów:
Ewa Balicka-Sawiak
Rzecznik Prasowy
T: +48 727 427 918
E: ewa.balicka@pie.net.pl