Opublikowano: 13/07/2022

Miesięczny Indeks Koniunktury spadł w lipcu m/m o 2,6 pkt. do poziomu 102,4 pkt. To kolejny miesiąc, w którym MIK jest powyżej poziomu neutralnego oznaczającego przewagę nastrojów pozytywnych, jednak lipcowy odczyt jest o 7,6 pkt. niższy niż wartość MIK zanotowana w styczniu 2022 r. Również ubiegłoroczny odczyt lipcowy (107 pkt.) był wyższy od obecnego o 4,6 pkt.

„Odczyt MIK po raz pierwszy spadł poniżej wartości z ubiegłego roku. Podczas poprzednich wakacji obserwowaliśmy poprawę nastrojów przedsiębiorstw – odnotowano wtedy najwyższe odczyty MIK w historii badania. Obecnie firmy odczuwają skutki trwającej wojny w Ukrainie i kryzysu energetycznego, a ich konsekwencje mogą towarzyszyć polskim przedsiębiorcom długofalowo.

Przedsiębiorstwa mierzą się z wysokimi cenami energii elektrycznej. Niestabilna sytuacja na rynkach, inflacja i nadchodząca recesja to największe bariery w prowadzeniu działalności, co obserwujemy w spadku wartości MIK. Lipcowy odczyt pozostał jednak powyżej poziomu neutralnego, dzięki dobrym wynikom dużych firm i stabilizacji sektora TSL, który jako jedyna branża nie odnotował spadku względem poprzedniego miesiąca.

Wyraźne spadki wskaźników m/m dotyczących nowych zamówień, zatrudnienia i wartości sprzedaży wskazują na hamowanie gospodarki. Przedsiębiorcy szczególnie mocno odczuwają malejącą liczbę zamówień – wskaźnik w tym komponencie spadł poniżej poziomu neutralnego. Płynność finansowa jest na najniższym poziomie od marca ubiegłego roku. Ryzyko recesji potwierdzają pogarszające się dane o koniunkturze i aktywności gospodarczej oraz prognozy ośrodków analitycznych.

Sytuacja gospodarcza nie zachęca do inwestowania. Rosnące koszty prowadzenia działalności ograniczają możliwości wydatkowe, a wskaźnik inwestycji pozostawał poniżej poziomu neutralnego nawet w czasie dobrej koniunktury. Przed nami kwartały spowolnienia. Rodzi się pytanie, czy polskie przedsiębiorstwa są na nie przygotowane” – mówi Maciej Miniszewski, analityk z zespołu klimatu i energii w Polskim Instytucie Ekonomicznym.

Rosnące ceny energii największą barierą dla biznesu

W lipcu pozytywne nastroje przeważają jedynie w firmach średnich i dużych, przy czym wskaźnik dla średnich przedsiębiorstw spadł o 2,7 pkt. do poziomu 106,2 pkt. Przewagę nastrojów negatywnych obserwujemy od trzech miesięcy w mikrofirmach (lipcowy MIK 91,1 pkt. ze spadkiem 5,2 pkt m/m) oraz pierwszy raz w tym roku w małych przedsiębiorstwach (94,6 pkt. ze spadkiem 7,2 pkt. m/m).

Spadek nastrojów m/m jest widoczny we wszystkich branżach – największy w usługach (-8,2 pkt.) oraz w produkcji i handlu (po -6,3 pkt.). Jedynie w TSL nastąpił nieznaczny wzrost wskaźnika koniunktury m/m (+0,5 pkt.). W lipcu najniższy wskaźnik koniunktury zanotowaliśmy w handlu (98,7 pkt.), który od trzech miesięcy notuje spadek nastrojów.

Po raz pierwszy w tym roku niepewność sytuacji gospodarczej, jako znacząca bariera prowadzenia biznesu, spadła z pierwszego miejsca na drugie. W lipcu najbardziej dokuczliwą barierą okazały się ceny energii. Dla funkcjonowania niemal połowy badanych firm, ceny te są barierą o bardzo dużym znaczeniu, zaś dla 27 proc. – dużym. Nadal firmy narzekają na koszty pracownicze (66 proc. wskazań, miesiąc temu było to 63 proc.).

„W lipcu w ankietowanych przedsiębiorstwach nieznacznie pogorszyły się oceny nowych zamówień oraz sprzedaży. Wobec krótkiej historii badania trudno ocenić, na ile jest to typowe dla lipca sezonowe pogorszenie ocen przez niektóre sektory (handel, przemysł), a na ile wpływ widocznego w badaniu GUS oraz ośrodków badania opinii społecznej pogorszenia nastrojów konsumentów. Na ten drugi czynnik może wskazywać silniejsze pogorszenie ocen sprzedaży i nowych zamówień przez przedsiębiorstwa mikro-, małe i średnie niż przez duże, co jest typowe w sytuacji obniżenia krajowego popytu konsumpcyjnego. Drugą cechą, która negatywnie wyróżniała w lipcu mikroprzedsiębiorstwa jest większa niż dla reszty firm liczba planowanych, przekraczających 10 proc., zwolnień pracowników.

W podziale na sektory symptomy pogorszenia popytu zgłaszały najczęściej przedsiębiorstwa zajmujące się handlem. Jednak w ich wypadku może to być na równi efekt sezonowy (zbyt krótki okres badania nie pozwala ocenić skali tego efektu w badaniu MIK), jak i konsekwencja pogorszenia nastrojów konsumentów.

Podobnie jak wcześniej przedsiębiorstwa ze wszystkich sektorów zwracają uwagę na problem wysokich kosztów energii. Mimo podwyżek stóp procentowych i zgłaszanych przez banki informacji o zaostrzaniu kryteriów kredytowych, nie widać na razie powszechnego i istotnego pogorszenia ocen dostępu do finansowania. W badaniu MIK zgłosiły je tylko przedsiębiorstwa średnie oraz z sektora handlowego. Ta względnie słaba reakcja na antycypowany przez banki wzrost ryzyka kredytowego może być konsekwencją pozytywnego wpływu zasileń kapitałowych dokonanych w ramach Tarcz Finansowych oraz dobrej kondycji kredytowej przedsiębiorstw, których sytuacja finansowa była do tej pory znacząco determinowana przez silną inflację surowcową.

Na razie szybki i znaczący wzrost stóp procentowych nie przełożył się na powszechne przekonanie firm o istotnym wzroście kosztów finansowania. Na czynnik ten zwracają póki co uwagę mikrofirmy oraz firmy duże, co także wiążemy z trwającym pozytywnym oddziaływaniem Tarcz Finansowych.

Mimo odczuwanego przez podmioty gospodarcze negatywnego wpływu wojny na Ukrainie, cały czas rośnie liczba przedsiębiorstw, które zgłaszają brak pracowników oraz presję płacową. Naszym zdaniem sytuacja taka może sprzyjać względnie łagodnemu przejściu przez spodziewane spowolnienie, nie prowadząc do drastycznego załamania popytu konsumpcyjnego” – podsumowuje Konrad Soszyński z Departamentu Badań i Analiz Banku Gospodarstwa Krajowego.

***

Nota metodologiczna

Miesięczny Indeks Koniunktury (MIK) jest narzędziem badającym nastroje gospodarcze przedsiębiorstw w Polsce opracowanym przez Polski Instytut Ekonomiczny oraz Bank Gospodarstwa Krajowego. MIK powstaje co miesiąc na podstawie pomiarów dokonanych w siedmiu kluczowych obszarach działalności przedsiębiorstw: wartość sprzedaży, nowe zamówienia, zatrudnienie, wynagrodzenia, moce produkcyjne, wydatki inwestycyjne, sytuacja finansowa. Poziomy liczbowe MIK obliczamy na podstawie wyników badań ankietowych przeprowadzanych na reprezentatywnej próbie 500 przedsiębiorstw w czterech kategoriach wielkościowych i pięciu branżowych. Poziomy MIK przyjmują wartości z przedziału <0;200>, a punkt odniesienia wskaźnika stanowi odczyt 100, który jest poziomem neutralnym.

***

Polski Instytut Ekonomiczny to publiczny think tank ekonomiczny z historią sięgającą 1928 roku. Jego obszary badawcze to przede wszystkim makroekonomia, energetyka i klimat, handel zagraniczny, foresight gospodarczy, gospodarka cyfrowa i ekonomia behawioralna. Instytut przygotowuje raporty, analizy i rekomendacje dotyczące kluczowych obszarów gospodarki oraz życia społecznego w Polsce, z uwzględnieniem sytuacji międzynarodowej.

Kontakt dla mediów:

Ewa Balicka-Sawiak

Rzecznik Prasowy

T: +48 727 427 918

E: ewa.balicka@pie.net.pl