Wyróżniony

Od 2015 r. w Polsce spada stopa inwestycji i zwiększa się dystans dzielący nas od średniej UE w tym obszarze. Od 2015 do 2024 r. udział inwestycji w tworzeniu UE spadł z 20 proc. do 16,9 proc., przy średniej unijnej na poziomie 21,2 proc. w 2024 r. Spada także stopa inwestycji sektora firm prywatnych, która od 2002 r. ani razu nie przekroczyła średniej stopy w UE, a w 2023 r. wynosiła 9,1 proc., czyli zaledwie 70 proc. średniej unijnej. Jednocześnie rośnie stopa inwestycji w sektorze publicznym - w 2023 r. wyniosła ona 5,1 proc., czyli aż 142 proc. średniej unijnej. Niska stopa inwestycji firm prywatnych oznacza, że przedsiębiorstwa w Polsce napotykają istotne bariery inwestowania, a dalszy wzrost gospodarczy wymaga ich zniwelowania. Z badań PIE wynika, że główną barierą dla polskich firm są wysokie koszty inwestycji oraz niepewność sytuacji gospodarczej. Częściej niż w UE wskazują też na wysokie koszty energii, niepewność co do przyszłości i słaby popyt na produkty. Kluczowym warunkiem pobudzania inwestycji przedsiębiorstw jest stworzenie stabilnego otoczenia regulacyjnego oraz ograniczenie obciążeń administracyjnych. To główne wnioski z raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego „Aktywność inwestycyjna polskich firm – skala i bariery”.

Serdecznie zapraszamy na konferencję połączoną z premierą raportu PIE pt. „Aktywność inwestycyjna polskich firm - skala i bariery”.

W raporcie przyjrzeliśmy się bliżej obserwowanemu od 2015 r. spadkowi stopy inwestycji i zwiększającemu się dystansowi między Polską a Unią Europejską. Zidentyfikowaliśmy czynniki warunkujące skłonność firm do inwestowania oraz bariery, które je hamują.

Akcesja Ukrainy do Unii Europejskiej może przynieść korzyści gospodarcze zarówno Ukrainie, jak i państwom Europy Środkowej (EŚ). W najbardziej optymistycznym scenariuszu akcesja może przynieść nawet 26-procentowy wzrost wartości PKB Ukrainy. Na rozszerzeniu UE skorzystają też państwa regionu Europy Środkowej. Polska, która jest obecnie drugim po Chinach partnerem handlowym Ukrainy, może liczyć na wzrost PKB rzędu 0,17 proc. Kolejnymi największymi beneficjentami regionu byłyby Litwa i Węgry. Po akcesji Ukrainy do UE może się zwiększyć eksport z państw UE na Ukrainę wszystkich towarów i usług. W największym stopniu mogłaby zostać zintensyfikowana wymiana tych produktów i usług, których obrót jest ograniczony w ramach umowy DCFTA pomiędzy UE a Ukrainą. Wzrost importu w większym stopniu dotyczyłby Ukrainy niż pozostałych państw UE, gdzie przewidywany ogólny wzrost wartości przywozu byłby najprawdopodobniej minimalny. Wśród sektorów ukraińskiej gospodarki największe korzyści z członkostwa w UE odniosłyby branża włókienniczo-odzieżowa, budowlana, handel hurtowy i detaliczny oraz sektory obecnie objęte kontyngentami. Takie wnioski płyną z raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego pod tytułem „Wzajemne korzyści: gospodarcze konsekwencje integracji Ukrainy z UE dla Europy Środkowej”.

W czerwcu MIK spadł m/m o 0,9 pkt. do poziomu 97,7 pkt. i podobnie jak w poprzednim miesiącu jest poniżej poziomu neutralnego (100,0 pkt.), co oznacza przewagę nastrojów negatywnych nad pozytywnymi wśród przedsiębiorców. Bieżąca wartość MIK jest o 5,2 pkt. niższa niż najwyższe tegoroczne wartości MIK odnotowane w lutym i kwietniu (102,9 pkt.) i tylko o 1,8 pkt. niższa niż ubiegłoroczny odczyt czerwcowy (99,5 pkt.), który również odzwierciedlał przewagę nastrojów negatywnych. Warto jednak odnotować duży wzrost inwestycji, które po raz pierwszy w historii badania (tj. od początku 2021 r.) przekroczyły poziom neutralny.

Tylko 12,7 proc. gospodarstw domowych w Polsce mieszka w wynajmowanym mieszkaniu, co jest jednym z niższych wskaźników w UE. Tymczasem rynek najmu pełni istotną rolę społeczno-gospodarczą umożliwiając m.in. lepsze dopasowanie podaży do popytu na rynku pracy i lepsze zaspokojenie mieszkaniowych potrzeb ludności. Choć 40 proc. najemców deklaruje, że wynajmuje mieszkanie, bo nie stać ich na zakup własnej nieruchomości, ceny najmu są w Polsce relatywnie wysokie. Przeciętne ceny najmu wzrosły od 2015 do 2024 r. o 66 proc. Na wysoki koszt najmu wpływa m.in. niewystarczająca podaż mieszkań na wynajem. Regulacje, które są niekorzystne zarówno dla najemców, jak i dla wynajmujących są jednym z czynników hamujących rozwój rynku najmu. Takie wnioski płyną z raportu PIE „Regulacje rynku najmu mieszkań w Polsce i w Europie”.

Rozwój robotyzacji może nie tylko zwiększyć produktywność, ale również złagodzić skutki problemów demograficznych oraz odciążyć pracowników przy najbardziej obciążających czy mozolnych pracach. Tymczasem Polska pod względem liczby robotów przypadających na 10 tys. pracowników odstaje nie tylko od krajów Europy Zachodniej, ale również od krajów regionu. Gęstość robotyzacji w przemyśle w Polsce wynosi 61 robotów, wobec 117 na Węgrzech czy 180 w Czechach. W najnowszym raporcie „Wsparcie procesu robotyzacji w Polsce. Rekomendacje” Polski Instytut Ekonomiczny analizuje istniejące rozwiązania mające wspierać proces robotyzacji oraz przedstawia 15 nowych rekomendacji, które mogą go przyspieszyć.

W większości rodzin z małymi dziećmi (63 proc.) matki wykonują więcej obowiązków domowych niż ojcowie. Tylko 27 proc. kobiet przyznaje, że obowiązki są w ich domu dzielone po równo. W zaledwie co dziesiątym gospodarstwie domowym większość obowiązków wykonuje mężczyzna. Niezadowolonych z obecnego podziału kobiet jest ponad trzykrotnie więcej niż mężczyzn (36 proc. kobiet vs 11 proc. mężczyzn). Ojcowie częściej niż matki deklarują, że nierówny podział na ich korzyść jest właściwy. Podczas gdy 69 proc. kobiet chciałoby, żeby obowiązki były dzielone po równo, wśród ojców takie przekonanie występuje u 56 proc. Jednocześnie zadowolenie z podziału obowiązków domowych i opiekuńczych wpływa na decyzje o dalszym powiększaniu rodziny. Rodzice, którzy są z niego zdecydowanie zadowoleni, są o 16 pkt. proc. bardziej skłonni do podjęcia decyzji o kolejnym dziecku. To główne wnioski z raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego „Podział obowiązków domowych i jego konsekwencje dla dzietności”.

Od 2022 r. wymiana handlowa Polski pozostaje w fazie stagnacji. Jest to związane przede wszystkim ze słabszym popytem zewnętrznym ze strony kluczowych partnerów handlowych. Największy negatywny wpływ ma spowolnienie gospodarcze w Niemczech, które od dwóch lat wywiera negatywny wpływ na polski eksport. Udział Niemiec w polskim eksporcie spadł o 2 pkt. proc. w porównaniu do 2022 r., a mimo to udało się utrzymać wartość polskiego eksportu. Efekty amerykańskich ceł nie są jeszcze odzwierciedlone w danych handlowych, choć może to być ukryte w lekko zwiększonych wartościach eksportu do USA. Po stronie importowej rośnie wciąż udział Chin.

MIK w maju spadł m/m o 4,3 pkt. do poziomu 98,6 pkt. To pierwszy w tym roku odczyt poniżej poziomu neutralnego (100,0 pkt.), co oznacza przewagę nastrojów negatywnych nad pozytywnymi wśród przedsiębiorców. Jednocześnie należy zauważyć, że znaczących spadek m/m wartości MIK wynika z porównania do najwyższego poziomu w br. obserwowanego w kwietniu (102,9 pkt.). Obecny MIK jest o 2,6 pkt. niższy niż ubiegłoroczny odczyt majowy (101,2 pkt), ale o 1,8 pkt. wyższy niż najniższa wartość MIK od 2024 r. odnotowana w lipcu (96,8 pkt.).

Tempo wzrostu cen mieszkań znacznie spadło, a ceny stabilizują się. W I kwartale w 16 miastach wojewódzkich i Gdyni ceny sprzedaży wzrosły w ujęciu rocznym średnio o 2,1 proc. na rynku pierwotnym i o 3,9 proc. na rynku wtórnym. Jest to odpowiednio o 7,3 oraz o 8,8 pkt. proc. mniej niż w poprzednim kwartale. Jednocześnie o 12,5 proc. r/r średnio zwiększyła się liczba nowych ofert łącznie na obu rynkach. Sytuacja na rynku najmu mieszkań również jest stabilna, choć w siedmiu miastach ceny wzrosły średnio o 2,2 proc. w ujęciu rocznym, a liczba nowych ofert spadła o 6,9 proc. r/r. Takie wnioski płyną z raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego „Analiza rynku mieszkaniowego I kwartał 2025 r.”.

Doświadczenia państw w kształtowaniu swojego rozwoju i podnoszeniu poziomu technologicznego gospodarki charakteryzują się dużą unikatowością. Kluczowe znaczenie ma ścisła koordynacja i współpraca w procesie wdrażania strategii innowacyjności. Niezbędne jest również podnoszenie nakładów na B+R. Jednocześnie trudno jest określić jednoznaczną strategię gwarantującą sukces, gdyż istnieje wiele różnorodnych ścieżek rozwoju, które zależne są nie tylko od wyjściowej sytuacji gospodarczej kraju, ale także od uwarunkowań geopolitycznych, socjoekonomicznych i strukturalnych społeczeństwa. To główne wnioski z raportu PIE „Ścieżki rozwoju. Jak państwa podnosiły poziom zaawansowania technologicznego”, w którym przeanalizowano ścieżki rozwoju wybranych państw – Niemiec, Korei Płd., Chin, Finlandii, Malezji i Estonii – które skutecznie podnosiły zaawansowanie technologiczne gospodarki i reprezentują trzy grupy państw na różnych etapach rozwoju. Raport jest próbą identyfikacji kluczowych czynników sukcesu w obszarach B+R , wspierania start-upów i sektora MŚP, rozwoju kapitału ludzkiego czy budowania efektywnych ekosystemów innowacji.

W kwietniu MIK wzrósł do poziomu 102,9 pkt., czyli o 1,2 pkt. względem marca i ma taką samą wartość jak w lutym br. Bieżąca wartość MIK jest wyższa (o 2,6 pkt.) niż ubiegłoroczny odczyt kwietniowy. Wskaźnik, już piąty z kolei miesiąc, jest powyżej 100 pkt., co oznacza przewagę nastrojów pozytywnych nad negatywnymi wśród przedsiębiorców. Tegoroczna kwietniowa wartość MIK jest najwyższa w 2025 r., podobnie jak odnotowana w lutym (102,9 pkt.).