Opublikowano: 30/12/2021

W 2021 roku Polski Instytut Ekonomiczny opublikował 41 raportów, w tym 6 policy papers i 2 working papers. Oto 12 naszych publikacji z ostatnich 12 miesięcy.

Marzec: Corona generation. Growing up in a pandemic

Edukacja, rynek pracy i zdrowie psychiczne to trzy obszary, które w przypadku młodego pokolenia najsilniej odczują wpływ COVID-19. Krótkoterminowy koszt w skali całego świata to 1,7 biliona USD. Składają się na niego koszty walki z problemami psychicznymi (407 miliardów USD) i bezrobociem wśród młodych (1,3 biliona USD). Długoterminowe koszty wpływu pandemii na edukację i rynek pracy będą znacznie wyższe – szacowane są na 44 biliony USD. W kontekście zmniejszonego z powodu pandemii zwrotu z inwestycji w edukację, spodziewany jest spadek wynagrodzeń o 6,2 proc., który obejmie cały okres zatrudnienia młodego pokolenia, czyli ok. 45 lat. Z kolei długoterminowe oddziaływanie na rynek pracy to niższe przez 15 lat pensje młodych pracowników o 4 proc. względem „normalnych” czasów. To wnioski płynące z przygotowanego przez Polski Instytut Ekonomiczny raportu „Corona generation. Growing up in a pandemic”.

Kwiecień: Od szczepionek do szczepień

Aż 89 proc. zwolenników szczepień w Polsce podaje argument odpowiedzialności za innych jako istotny dla ich decyzji o zaszczepieniu się. Większość (52 proc.) badanych przez PIE nie akceptuje jednocześnie pomysłu przyznania jakichkolwiek przywilejów osobom zaszczepionym. Wśród osób, które nie są zdecydowane zaszczepić się przeciwko COVID-19, prawie połowa (46 proc.) obawia się potencjalnych powikłań zdrowotnych. Co druga niezdecydowana osoba nie kieruje się wypowiedziami jakichkolwiek osób publicznych przy podejmowaniu decyzji o zaszczepieniu się, czerpie jednak wiedzę o szczepieniach z mediów społecznościowych – wynika z raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego „Od szczepionek do szczepień. Jak skutecznie włączać społeczeństwo w walkę z pandemią?”.

Maj: Skala płacenia pod stołem w Polsce

6 proc. wynagrodzeń w Polsce jest wypłacanych „pod stołem”. Zjawisko to dotyczy niemal co trzeciej (31 proc.) osoby zatrudnionej w mikrofirmach. W 2018 r., suma tak realizowanych wypłat sięgnęła 34 mld PLN, co stanowiło równowartość 1,6 proc. PKB. Z tego powodu sektor finansów publicznych traci aż 17 mld PLN rocznie. To wnioski płynące z przygotowanego przez Polski Instytut Ekonomiczny raportu „Skala płacenia pod stołem w Polsce”.

Czerwiec: Global taxes in the post-COVID-19 era

Światowe wpływy z CIT są każdego roku uszczuplane o nawet 240 mld USD na skutek transferowania zysków do rajów podatkowych. Najbogatsi ludzie świata przelewają 7,6 bln USD na zagraniczne konta, by uniknąć organów podatkowych. Tymczasem jak wskazuje Polski Instytut Ekonomiczny w raporcie „Global taxes in the post-COVID-19 era”, wprowadzenie globalnego podatku majątkowego zapewniłoby 289 mld USD rocznie, globalnego podatku klimatycznego – 279 mld USD rocznie, a globalnej minimalnej stawki CIT – 127 mld USD rocznie. Zebrane w ten sposób środki wystarczyłyby na zaszczepienie przeciw COVID-19 każdej dorosłej osoby na świecie 4 razy w ciągu roku.

Lipiec: Globalizacja w czasie pandemii

W 2020 r. wolumen światowego handlu towarami wprawdzie zmniejszył się o 5,5 proc. w porównaniu z 2019 r., odnotowano jednak duży wzrost zapotrzebowania na elektronikę, a dostawy komputerów zwiększyły się o 13,1 proc. Co istotne, udział Chin w światowym eksporcie zwiększył się w tym samym czasie o 1,6 pkt. proc, z kolei udział Polski wzrósł o 0,14 pkt. proc. Jednocześnie, spośród badanych przez PIE polskich przedsiębiorstw tylko 6 proc. zadeklarowało, że już bierze udział w przenoszeniu łańcuchów dostaw z Chin – wynika z raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego „Globalizacja w czasie pandemii”.

Sierpień: Pułapka małej skali. O produktywności polskich firm

Polskie mikrofirmy są mało produktywne i rzadko skalują swoją działalność. Są również o 10 pkt. proc. mniej wydajne w porównaniu do analogicznych przedsiębiorstw z państw Grupy Wyszehradzkiej. W stosunku do średniej dla państw OECD różnica ta wynosi już 25 pkt. proc. Przy przejściu z mikrofirmy do dużego przedsiębiorstwa, średnia produktywność jednego pracownika wzrosłaby w Polsce aż o 300 proc. Zarazem w latach 2014-2018, różnica w przeżywalności między najmniejszymi podmiotami a przedsiębiorstwami zatrudniającymi powyżej 9 pracowników wynosiła aż 26 pkt. proc. – wynika z raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego „Pułapka małej skali. O produktywności polskich firm”.

Wrzesień: Tarcza Antykryzysowa. Koło ratunkowe dla firm i gospodarki?

Z rozwiązań dostępnych w ramach rządowej Tarczy Antykryzysowej skorzystało 86 proc. przedsiębiorców. Za pośrednictwem PFR, BGK, ZUS, MRPiT oraz ARP rozdysponowano łącznie prawie 163 mld zł. Większość przedsiębiorców (92 proc.) korzystała z więcej niż jednego instrumentu wsparcia. Firmy oceniły pomoc państwa średnio na 3,5 (w skali 1-5). Najwyżej ocenione przez przedsiębiorców i najczęściej wykorzystywane było zwolnienie ze składek ZUS. Doceniono również Tarczę Finansową, dofinansowanie wynagrodzeń i składek na ubezpieczenia społeczne oraz obniżenie wymiaru czasu pracy lub pracę zdalną. To wnioski z przygotowanego przez Polski Instytut Ekonomiczny raportu „Tarcza Antykryzysowa. Koło ratunkowe dla firm i gospodarki?”.

Październik: Foresight energetyczny Polski

93 proc. pytanych przez Polski Instytut Ekonomiczny ekspertów z zakresu energetyki i klimatu jest zdania, że odejście od wydobycia węgla kamiennego i brunatnego ma kluczowe znaczenie dla transformacji energetycznej w Polsce. Jako datę zakończenia spalania węgla kamiennego i brunatnego na potrzeby energetyczne przeciętnie wskazywali oni na 2046 rok. Prawie połowa wskazała, że udział OZE w finalnym zużyciu energii brutto w latach 2031-2035 przekroczy 30 proc. 2035 rok będzie natomiast tym, w którym udział samochodów elektrycznych w ogólnej liczbie samochodów w Polsce przekroczy 10 proc. Uruchomienie elektrowni jądrowej nastąpi w 2038 r., a udział gospodarstw domowych wykorzystujących paliwa stałe spadnie poniżej 20 proc. za 10 lat – wynika z raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego „Foresight energetyczny Polski”.

Listopad: Nierównomierna jakość dostępu do internetu w Polsce w dobie pandemii COVID-19

W czasie pandemii w aż 53 proc. wszystkich powiatów wystąpiła przynajmniej jedna forma zagrożenia wykluczeniem cyfrowym ze względu na niedostateczną prędkość łączności z internetem. Najtrudniejsza sytuacja jest w województwie świętokrzyskim, w którym aż 11 na 14 powiatów jest zagrożonych tym rodzajem wykluczenia. Z kolei prędkość pobierania danych na łączach mobilnych spadła w 214 powiatach (63 proc. wszystkich). Wykorzystanie szans płynących z rozwoju sieci 5G może przyczynić się zarówno do poprawy prędkości łączy, jak i zniwelowania nierówności w dostępie do szerokopasmowego internetu – twierdzą analitycy Polskiego Instytutu Ekonomicznego w raporcie „Nierównomierna jakość dostępu do internetu w Polsce w dobie pandemii COVID-19”.

Grudzień: Przegląd gospodarczy PIE: zima 2021

Wzrost gospodarczy w Polsce wyniesie 4,3 proc. w 2022 r. i 4,5 proc. w 2023 r. Prognoza zakłada uzyskanie porozumienia w sprawie Krajowego Planu Odbudowy. Jego brak obniży tempo wzrostu o 0,8 pkt. proc. Rynek pracy pozostanie stabilny – stopa bezrobocia rejestrowanego na koniec 2022 r. spadnie do 5 proc. Głównym wyzwaniem w nadchodzących latach będzie inflacja oraz jej skutki. W 2022 r. wyniesie ona średnio 7,3 proc. z uwagi na wysoki wzrost cen energii, żywności i presję płacową. Tarcza Antyinflacyjna obniży dynamikę cen w I kwartale o 1,2 pkt. proc., lecz nie zatrzyma inflacji. Polska jest drugim po Litwie najbardziej narażonym krajem na wystąpienie spirali cenowo-płacowej spośród 19 analizowanych państw UE – wynika z „Przeglądu gospodarczego PIE: zima 2021”.