Opublikowano: 17/06/2025

Akcesja Ukrainy do Unii Europejskiej może przynieść korzyści gospodarcze zarówno Ukrainie, jak i państwom Europy Środkowej (EŚ). W najbardziej optymistycznym scenariuszu akcesja może przynieść nawet 26-procentowy wzrost wartości PKB Ukrainy. Na rozszerzeniu UE skorzystają też państwa regionu Europy Środkowej. Polska, która jest obecnie drugim po Chinach partnerem handlowym Ukrainy, może liczyć na wzrost PKB rzędu 0,17 proc. Kolejnymi największymi beneficjentami regionu byłyby Litwa i Węgry. Po akcesji Ukrainy do UE może się zwiększyć eksport z państw UE na Ukrainę wszystkich towarów i usług. W największym stopniu mogłaby zostać zintensyfikowana wymiana tych produktów i usług, których obrót jest ograniczony w ramach umowy DCFTA pomiędzy UE a Ukrainą. Wzrost importu w większym stopniu dotyczyłby Ukrainy niż pozostałych państw UE, gdzie przewidywany ogólny wzrost wartości przywozu byłby najprawdopodobniej minimalny. Wśród sektorów ukraińskiej gospodarki największe korzyści z członkostwa w UE odniosłyby branża włókienniczo-odzieżowa, budowlana, handel hurtowy i detaliczny oraz sektory obecnie objęte kontyngentami. Takie wnioski płyną z raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego pod tytułem „Wzajemne korzyści: gospodarcze konsekwencje integracji Ukrainy z UE dla Europy Środkowej”.

W latach 2021-2024 systematycznie rosła wartość eksportu z krajów  Europy Środkowej najsilniej powiązanych handlowo z Ukrainą (Polski, Węgier, Czech, Słowacji, Litwy, Rumunii i Bułgarii). Łącznie w latach 2021-2024 odnotowano wzrost eksportu o ok. 75 proc. – z 13,7 mld EUR w 2021 r. do rekordowych 24 mld EUR w 2024 r. Polska, Węgry, Czechy, Słowacja, Litwa, Rumunia i Bułgaria odpowiadały połowę łącznego importu z Ukrainy do UE w latach 2021-2024, co sprawia, że państwa Europy Środkowej będą w największym stopniu odczuwały efekty integracji Ukrainy z Unią Europejską.

Trzy scenariusze rozwoju Ukrainy po przystąpieniu Unii Europejskiej

Skala korzyści ekonomicznych, jakie Ukraina mogłaby odnieść z członkostwa w Unii Europejskiej, jest trudna do oszacowania. Wyzwaniem są przede wszystkim możliwe gwałtowne zmiany przebiegu wojny i otoczenia międzynarodowego. Ze względu na dużą nieprzewidywalność sytuacji na Ukrainie związaną z wojną, zdecydowaliśmy się na sprawdzenie wyników dla trzech różnych scenariuszy rozwoju wypadków.

Scenariusz 1 – „Stagnacja gospodarcza”: Ukraina przeprowadza reformy w ograniczonym zakresie, co skutkuje niskim poziomem napływu funduszy unijnych i brakiem masowych inwestycji zagranicznych. Luka produktywności względem reszty świata pozostaje bez zmian. Zakłada się spadek populacji do 25 mln mieszkańców.

Scenariusz 2 – „Umiarkowany wzrost”: Ukraina zamyka lukę produktywności względem USA w tempie z lat 1994–2019 – produktywność rośnie o 1,6% w ciągu 2 lat. Zakłada się stabilną populację i umiarkowany rozwój, bez silnych impulsów zewnętrznych.

Scenariusz 3 – „Szybka konwergencja”: Ukraina dynamicznie modernizuje przemysł i w pełni włącza się w łańcuchy dostaw Europy Środkowej. Produktywność rośnie o 7,8% w ciągu 2 lat – na poziomie porównywalnym z najszybciej rozwijającymi się krajami regionu w latach 1994–2019 (Polska, Rumunia, Estonia, Litwa, Łotwa). Populacja pozostaje stabilna, a roczny napływ funduszy z UE wynosi 11–12 mld EUR.

Akcesja Ukrainy do UE będzie korzystna zarówno dla Ukrainy, jak i dla krajów Europy Środkowej

Rozszerzenie UE o Ukrainę będzie miało pozytywny wpływ na PKB Ukrainy we wszystkich zakładanych scenariuszach. W scenariuszu 3 „Szybka konwergencja” przystąpienie do unii celnej, sprzyjające włączeniu Ukrainy w łańcuchy dostaw w regionie Europy Środkowej oraz reformy gospodarcze i napływ do Ukrainy funduszy z UE skutkujące wzrostem produktywności, mogą wywołać znaczący, ponad 26-procentowy wzrost wartości PKB Ukrainy. W pozostałych scenariuszach spodziewany wzrost wartości PKB, w zależności od tempa wzrostu produktywności i wielkości populacji, może wynieść od blisko 1,7 proc. (scenariusz 1) do 6,82 proc. (scenariusz 2).

Przystąpienie Ukrainy do UE wywoła wzrost PKB także w państwach Europy Środkowej. Poza Ukrainą, państwami które mogą uzyskać najwięcej korzyści z rozszerzenia UE o Ukrainę są Polska, Litwa i Węgry, niezależnie od zakładanego scenariusza. W tych krajach w scenariuszu „Szybka konwergencja” można się spodziewać wzrostu wartości PKB w granicach od 0,13 proc. do 0,17 proc.

„Rozszerzenie UE o Ukrainę przyniesie jej wymierne korzyści ekonomiczne, a lepsza sytuacja gospodarcza na Ukrainie będzie przekładać się także na pozytywne skutki dla państw Europy Środkowej. Z uwagi na wzrost handlu beneficjentami rozszerzenia– poza Ukrainą – będą przede wszystkim Polska, Węgry i Litwa. Co więcej, efekty dla naszego regionu będą tym lepsze, im szybsza będzie konwergencja Ukrainy do poziomu UE i im skuteczniejsze będą reformy przeprowadzane w Ukrainie” – mówi Jan Strzelecki, zastępca kierownika zespołu gospodarki światowej w PIE.

Akcesja do UE wpłynie korzystnie na wiele sektorów ukraińskiej gospodarki

Akcesja Ukrainy do Unii Europejskiej przyniesie silne impulsy rozwojowe dla wielu sektorów gospodarki. Największe korzyści odnotują: budownictwo, przemysł włókienniczo-odzieżowy, handel hurtowy i detaliczny oraz sektory objęte kontyngentami w ramach umowy DCFTA (m.in. rolnictwo). Ich rozwój będzie napędzany przez liberalizację handlu, napływ funduszy UE i rosnący popyt wewnętrzny, wsparty odbudową kraju po wojnie – podobnie jak miało to miejsce wcześniej w Polsce czy Rumunii.

W scenariuszu „Szybka konwergencja” modelowanie wskazuje na największe wzrosty produkcji:

• budownictwo: +40%,
• odzież i tekstylia: +30%,
• cukrownictwo: +24%,
• przemysł olejarski i tłuszczowy: +19%,
• przemysł mięsny: +16%.

Wzrosty w granicach 10–15% mogą wystąpić w przemyśle ciężkim, handlu hurtowym i detalicznym, naprawie pojazdów, transporcie lotniczym i przetwórstwie żywności. Wzrostowi produkcji na Ukrainie towarzyszyłoby tylko nieznaczne ograniczenie produkcji w innych krajach UE, w tym w Polsce. Ponadto, w scenariuszu szybkiej konwergencji popyt gospodarstw domowych na usługi i produkty przetwórstwa przemysłowego mógłby wzrosnąć nawet o ponad 25%, szczególnie w obszarach: budownictwa, transportu (lądowego, wodnego i lotniczego), sprzedaży pojazdów, produktów przemysłu ciężkiego i kopalnictwa.

„Sama akcesja Ukrainy do UE, niewsparta reformami pobudzającymi wzrost gospodarczy, prawdopodobnie nie zapewniłaby wzrostu sprzedaży we wszystkich sektorach. W scenariuszu 1 „Stagnacja gospodarcza” relatywnie niewielki wzrost sprzedaży na rynku krajowym mógłby wystąpić jedynie w sektorze transportu lądowego i rurociągowego (wzrost o 0,2 proc.), sprzedaży hurtowej i detalicznej oraz naprawy pojazdów samochodowych (wzrost o 2,9 proc.) i w budownictwie (wzrost o 5,7 proc.). Dopiero w warunkach scenariuszy 2 „Umiarkowany wzrost” i 3 „Szybka konwergencja”, a więc rosnącego popytu, stymulowanego wzrostem dochodów osobistych, wielkość sprzedaży zwiększałaby się niemal we wszystkich sektorach gospodarki” – wskazuje Aleksandra Sojka, starsza analityczka w zespole gospodarki światowej w PIE.

***

Polski Instytut Ekonomiczny to publiczny think tank ekonomiczny z historią sięgającą 1928 roku. Jego obszary badawcze to przede wszystkim makroekonomia, energetyka i klimat, gospodarka światowa, foresight gospodarczy, gospodarka cyfrowa, zrównoważony rozwój i ekonomia behawioralna. Instytut przygotowuje raporty, analizy i rekomendacje dotyczące kluczowych obszarów gospodarki oraz życia społecznego w Polsce, z uwzględnieniem sytuacji międzynarodowej.

Kontakt dla mediów:
Ewa Balicka-Sawiak
Rzecznik Prasowy
T: +48 727 427 918
E: ewa.balicka@pie.net.pl