Dotychczasowy model rozwoju wyczerpuje się, dlatego Polska potrzebuje inwestycji, które wprowadzą gospodarkę na kolejny etap. Autorzy najnowszego raportu Banku Gospodarstwa Krajowego (BGK) i Polskiego Instytutu Ekonomicznego (PIE) podkreślają, że będzie to wymagało większej mobilizacji kapitału prywatnego. Premiera publikacji i dyskusja na jej temat odbyła się podczas konferencji „Kapitał dla przyszłości”.

Coraz większa presja na wzmacnianie europejskiej suwerenności technologicznej i cyfrowej wymaga odpowiedniego dostosowania krajowych i unijnych polityk. Polski Instytut Ekonomiczny w raporcie „Reforma Cyfrowej dekady – jak uwzględnić suwerenność technologiczną w kluczowej cyfrowej strategii UE?” opracował szereg rekomendacji, które mogą dostosować unijny program transformacji cyfrowej do 2030 r. „Droga ku Cyfrowej dekadzie” do zmieniających się w tym obszarze wyzwań. Kluczowe jest zintegrowanie celów i wskaźników Cyfrowej dekady z celami polityki przemysłowej UE, skupienie na zmniejszaniu zależności w krytycznych obszarach, opracowanie szczegółowych rozwiązań w obszarze usług publicznych, zwłaszcza w obszarze zdrowia, a także rozwój kompetencji cyfrowych sprzyjających dywersyfikacji dostawców.

Grudniowy odczyt MIK wyniósł 103,6 pkt, co oznacza, że już trzeci miesiąc z rzędu nastroje pozytywne wśród przedsiębiorców przeważają nad negatywnymi. Choć wartość MIK w grudniu jest niższa w stosunku do listopada o 4,9 pkt., nadal jest to drugi najwyższy odczyt tego wskaźnika w 2025 r. Na obecny poziom MIK wpłynęła przewaga ocen pozytywnych w pięciu z siedmiu jego komponentów: płynności finansowej, wynagrodzeniach, mocach produkcyjnych, zatrudnieniu, nowych zamówieniach. W ujęciu rocznym wzrost odnotowano w czterech z siedmiu komponentów: płynności finansowej, nowych zamówieniach, mocach produkcyjnych i inwestycjach.

Polska należała w ostatnich dekadach do najszybciej rozwijających się gospodarek europejskich. Dużą rolę w tym procesie odegrały inwestycje zagraniczne. Udział BIZ w PKB od 1994 r. do 2024 r. wzrósł z 3,4 do 38 proc., Polska od początku transformacji gospodarczej przyciągnęła w tej formie łącznie ponad 390 mld USD. Obecnie jednak poziom inwestycji do Polski nie zwiększa się, na co wpływają głównie rosnące koszty (energii, pracy), a także dopiero kształtujące się przewagi polskich firm, umożliwiające inwestycje wychodzące. Pomimo znacznego wzrostu poziomu zamożności Polski w ostatnich trzech dekadach, dysproporcja między BIZ ulokowanymi w kraju, a inwestycjami podejmowanymi za granicą wynosi aż 9:1, co jest charakterystyczne raczej dla słabo rozwiniętych gospodarek. To główne wnioski z raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego „Polska gospodarka na drodze do dojrzałości inwestycyjnej”.

Choć tradycyjny podział ról powoli odchodzi do przeszłości, kobiety wciąż częściej niż mężczyźni poświęcają czas na obowiązki domowe i opiekuńcze. Jest to fenomen ogólnoświatowy i dotyczy także kobiet, które pracują i zarabiają więcej niż ich partnerzy. PIE postanowiło przeprowadzić badanie eksperymentalne, którego celem jest pogłębienie wiedzy o przyczynach tej nierównowagi. Dotychczasowe wyjaśnienia wskazywały, że czynnikami, który wpływają na nierówny podział obowiązków domowych, są różnice w dostępności czasu, zarobkach, zróżnicowane obowiązki wynikające z rodzicielstwa, , indywidualne przekonania, normy kulturowe, socjalizacja, zdolności komunikacyjne. Wyniki badania pilotażowego PIE sugerują, że na nierówny podział obowiązków domowych wpływają także różnice płciowe w dostrzeganiu potrzeby realizacji poszczególnych obowiązków domowych oraz w subiektywnej ocenie ich znaczenia. Kobiety chętniej inicjują działania i bardziej niż mężczyźni angażują się w planowanie pracy i w wykonywanie zidentyfikowanych obowiązków. Wnioski te płyną z pierwszej części opracowania PIE „Przyczyny nierównego podziału obowiązków domowych”.

Sektor usług ma coraz większe znaczenie dla polskiej gospodarki. W 2023 r. działało o 18 proc. więcej firm usługowych niż w 2018 r., a nakłady inwestycyjne w sektorze zwiększyły się w tym czasie o 55 proc. Wartość eksportu usług w 2024 r. była o 70 proc. wyższa niż w 2019 r. Mimo tych pozytywnych tendencji udział sektora usług w PKB mierzony wartością dodaną nadal jest o ok. 10 p. proc. niższy niż średnio w UE. Sektor usług stoi przed licznymi wyzwaniami: rosnącą presją płacową, niedoborami kadrowymi oraz niestabilnością regulacyjną, które hamują inwestycje i rozwój oferty. Dodatkowe ryzyka wynikają z niepewnej sytuacji geopolitycznej i nasilającej się globalnej konkurencji. To główne wnioski z raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego „Sektor usług w Polsce – diagnoza, wyzwania i kierunki rozwoju”.

W przeddzień odbywającej się w Berlinie międzynarodowej konferencji poświęconej suwerenności cyfrowej (Summit on European Digital Sovereignty) 4 europejskie think-tanki ogłosiły powstanie sieci European Network for Technological Resilience and Sovereignty - wspólnej inicjatywy na rzecz zwiększania technologicznej niezależności Unii Europejskiej. Polski Instytut Ekonomiczny jest jednym z inicjatorów tego przedsięwzięcia.

Optymizm wśród firm rośnie i potwierdza ożywienie w polskiej gospodarce. W listopadzie MIK wzrósł o 5,3 pkt m/m do poziomu 108,5 pkt. Jest to najwyższa na przestrzeni ostatnich 4 lat wartość indeksu. Podobne wartości Miesięczny Indeks Koniunktury notował po raz ostatni w listopadzie i grudniu 2021 r. (odpowiednio 109,2 i 107,8). Na obecny poziom MIK wpłynęła przewaga ocen pozytywnych w pięciu z siedmiu jego komponentów: wartości sprzedaży, nowych zamówieniach, zatrudnieniu, wynagrodzeniach oraz płynności finansowej. Wskaźnik dla inwestycji osiągnął drugi najwyższy poziom w tym roku – 60 proc. dużych i 40 proc. średnich firm deklaruje realizację inwestycji na poziomie wyższym lub zbliżonym do poprzedniego kwartału. W ujęciu rocznym wzrost odnotowano we wszystkich siedmiu komponentach, co zdarzyło się po raz pierwszy w tym roku.

Sektor motoryzacyjny w Polsce ma istotne znaczenie dla polskiego przemysłu. W 2023 r. odpowiadał on za 1,4 proc. wartości dodanej brutto wytworzonej w 2023 r. i 10 proc. całości wartości sprzedanej przetwórstwa przemysłowego, zapewniając zatrudnienie dla ponad 300 tys. osób. Udział kapitału polskiego w branży motoryzacyjnej pozostaje jednak niewielki. Przedsiębiorstwa z kapitałem zagranicznym wypracowały w 2024 r. aż 75 proc. zysków tego sektora. Na kondycję polskiej motoryzacji wpływają wyzwania, z którymi mierzy się cały rynek europejski, w tym słabnący popyt, rosnąca konkurencja producentów chińskich oraz polityka klimatyczna UE i związany z tym rozwój elektromobilności. W ciągu ostatnich 10 lat udział motoryzacji w produkcji przemysłowej w Polsce zmniejszył się o 2 pkt. proc. Jednocześnie koncentracja na produkcji części, która jest cechą charakterystyczną polskiego sektora motoryzacyjnego, daje mu relatywnie większą odporność na kryzysy. To główne wnioski z raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego „Diagnoza i perspektywy rozwoju sektora motoryzacyjnego w Polsce”, który powstał na zlecenie Electromobility Poland SA.

Popyt na kredyty mieszkaniowe nadal rośnie. W III kwartale 2025 r. do banków wpłynęło 116 tys. wniosków o kredyt hipoteczny. To drugi kwartał z rzędu, kiedy liczba wniosków przekroczyła 100 tys. i wzrost o 36 proc. względem III kwartału w 2024 r. Na rosnący popyt wpływ mają z ceny, które od 6 miesięcy są niższe niż w rok wcześniej oraz kolejna obniżka stóp procentowych we wrześniu. Na rynku sprzedaży mieszkań zachowała się dynamika cen obserwowana w poprzednim kwartale. Warszawa, Kraków, Wrocław i Poznań były jedynymi dużymi miastami Europy Środkowo-Wschodniej, w których ceny mieszkań spadły w ujęciu rocznym. Jednocześnie podaż nowych ofert sprzedaży mieszkań była najniższa od początku roku.