Dla połowy przedsiębiorstw rosnące ceny energii, paliw i surowców energetycznych są barierami silnie utrudniającymi funkcjonowanie. 65 proc. firm w odpowiedzi na kryzys energetyczny podniosło ceny swoich produktów i usług. W krótkim terminie przedsiębiorstwa reagują na wysokie ceny energii ograniczeniem produkcji albo przerzuceniem kosztów na końcowe ceny swoich towarów. Dopiero długofalowe podwyżki są motywacją do podjęcia działań inwestycyjnych. 39 proc. firm zrealizowało lub planuje inwestycje służące ograniczeniu kosztów nośników energii – wynika z raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego „Reakcje biznesu na szok energetyczny”.
W 2024 r. zaczną obowiązywać wszystkie przepisy przyjętych przez UE w zeszłym roku Akt o usługach cyfrowych (DSA) oraz Akt o rynkach cyfrowych (DMA). Nowe regulacje wprowadzą gruntowne zmiany w funkcjonowaniu internetu, zwłaszcza w obszarze reklamy i działania największych platform. Choć bezpośrednie korzyści i koszty dla polskich firm są niewielkie (przyspieszenie wzrostu PKB o 0,09 pkt proc.), to wymusi zmiany w obszarze ok. 10,5 mld zł rynku reklamy internetowej oraz rynku aplikacji mobilnych, którego wartość szacuje się na 3,2 mld zł – wynika z raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego „Europejskie regulacje cyfrowe – wpływ DSA i DMA na przedsiębiorstwa w Polsce”.
Sytuacja kobiet na rynku pracy w Polsce w ciągu ostatnich kilkunastu lat znacząco się poprawiła. Pracuje ponad 66 proc. kobiet w wieku produkcyjnym i coraz więcej z nich zostaje menedżerami – 43 proc. stanowisk kierowniczych w 2021 r. zajmowały kobiety. Wzrost wskaźnika zatrudnienia kobiet przyczynił się do ok. 2/5 wzrostu gospodarczego Polski. Co druga kobieta w Polsce w wieku 25-34 lat ma wyższe wykształcenie i jest to wskaźnik przewyższający średnią dla Unii Europejskiej. W ciągu ostatnich kilkunastu lat o 8 proc. wzrósł odsetek kobiet które dobrze oceniają swój stan zdrowia – wynika z raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego „Sytuacja kobiet w Polsce z perspektywy społeczno-ekonomicznej”.
W Polsce przebywa obecnie ok. 1 mln Ukraińców, którzy schronili się tu po inwazji Rosji na Ukrainę w lutym 2022 r. 80 proc. z nich uważa, że polskie społeczeństwo jest do nich dobrze nastawione. Widać jednak, że pogląd Polaków na sytuację uchodźców ulega zmianie. Odsetek osób uważających, że ukraińscy uchodźcy to osoby potrzebujące pomocy, spadł od początku inwazji rosyjskiej z 84 proc. do 50 proc. Polski Instytut Ekonomiczny w raporcie „Polacy i Ukraińcy – wyzwania integracji uchodźców” analizuje, jakie postawy przyjmują Polacy wobec uchodźców z Ukrainy.
Ożywienie gospodarcze w 2021 r. przyczyniło się do utrwalenia zależności od dostaw z Chin i Rosji poprzez zwiększenie importu z tych kierunków. W latach 2018-2021 udział Chin w zużyciu materiałowym zwiększył się w państwach UE-27 o blisko 1 procent. Jednocześnie w ostatnim czasie widoczny jest proces przenoszenia miejsca produkcji do innych krajów (tańszych lub bezpieczniejszych), jak również powrót produkcji do krajów macierzystych. W 2021 r. znacząco wzrosło znaczenie strumieni BIZ napływających do krajów rozwiniętych względem krajów rozwijających się. O 15 proc. wzrosła wartość transakcji greenfield ogółem, przy jednoczesnym 50 proc. spadku wartości tej kategorii transakcji w Chinach. 134 proc. więcej bezpośrednich inwestycji zagranicznych napłynęło do krajów rozwiniętych w 2021 r. (r/r) – wynika z raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego „Nowe oblicze globalnego handlu. Czy mamy do czynienia z reshoringiem?”, w który analizowany jest wpływ pandemii i wojny w Ukrainie na globalne łańcuchy produkcji.
Polska gospodarka znajduje się obecnie w dołku spowolnienia, za nami także szczyt inflacji. Spodziewamy się, że w kolejnych miesiącach inflacja będzie hamować, a w perspektywie całego roku 2023 r. wyniesie 12,6 proc. Polski Instytut Ekonomiczny prognozuje, że PKB w 2023 r. wzrośnie o około 0,8 proc. W 2024 r. wzrost gospodarczy wyniesie 2,2 proc. Mimo wyraźnego spowolnienia cały czas towarzyszy nam stabilna sytuacja na rynku pracy. To wnioski, które Polski Instytut Ekonomiczny zawarł w „Przeglądzie Gospodarczym PIE – wiosna 2023”.
Ponad 80 proc. przedsiębiorców przyznało, że wojna wpłynęła na wzrost cen dóbr zaopatrzeniowo-inwestycyjnych, wyższe koszty działalności i wzrost ryzyka biznesowego. Prawie połowa polskich firm (45 proc.) wskazała, że wojna miała silny wpływ na podniesienie cen produktów lub usług oferowanych przez przedsiębiorstwa. Polski Instytut Ekonomiczny w raporcie „Wpływ wojny w Ukrainie na działalność polskich firm” przeanalizował w jakim stopniu wojna zmieniała funkcjonowanie polskich przedsiębiorców, biorąc pod uwagę ich wielkość oraz reprezentowaną branżę.
Od początku inwazji Rosji na Ukrainę ponad 1 mln uchodźców znalazło schronienie w Polsce. Ma to swoje odzwierciedlenie w tworzeniu nowych podmiotów gospodarczych w Polsce. Między styczniem a wrześniem 2022 r. powstało 3,6 tys. spółek z kapitałem ukraińskim oraz 10,2 tys. jednoosobowych działalności gospodarczych założonych przez obywateli Ukrainy. 75 proc. badanych firm otworzyło działalność w Polsce, żeby pozyskać środki dla siebie i rodziny. Jednocześnie 66 proc. z nich deklaruje kontynuację działalności w Polsce niezależnie od sytuacji w Ukrainie. To wnioski płynące z raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego „Ukraińskie firmy w Polsce po wybuchu wojny w 2022 r.”.
1 stycznia 2023 r. minęło 30 lat od utworzenia Jednolitego Rynku Europejskiego, z którego Polska korzysta od ponad 18 lat. Polska odnosi znaczne korzyści ekonomiczne z członkostwa Unii Europejskiej. Gdyby nie udział w jednolitym rynku, polskie PKB per capita byłoby niższe o 31 proc. i wynosiłoby 60 proc. średniej unijnej. W 2018 r. niemal ¼ polskiego PKB zależała pośrednio lub bezpośrednio od Unii Europejskiej, a popyt odbiorców końcowych w samych Niemczech generował 1,15 mln miejsc pracy. To wnioski płynące z raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego „Korzyści Polski z jednolitego rynku”.