Makroekonomia

Polska gospodarka wychodzi ze spowolnienia. Wzrost PKB w 2024 r. wyniesie 2,6 proc., a w 2025 r. - 4,1 proc. Inflacja w tych latach wyniesie kolejno 3,6 proc. i 4,6 proc. Stopa bezrobocia utrzyma się na jednym z najniższym poziomów w całej Unii Europejskiej. Pod koniec 2024 r. stopa rejestrowana wyniesie 5,3 proc. Również wzrost wynagrodzeń w 2024 r. zachowa dwucyfrowe tempo – będzie to średnio 12,3 proc. Takie wnioski płyną z raportu „Przegląd gospodarczy PIE: wiosna 2024” opublikowanego przez Polski Instytut Ekonomiczny.

Dane z rejestru REGON sygnalizują poprawę sytuacji przedsiębiorstw. Liczba nowo zarejestrowanych firm rośnie. Jednocześnie ubywa podmiotów zawieszających działalność.

W okresie od września 2021 r. do października 2023 r. średnia aktywność sektorów energochłonnych spadła w Polsce o 6,4 proc., podczas gdy w Niemczech było to o 17,4 proc., w Rumunii i na Węgrzech 19 proc. Spadki produkcji metalu na Węgrzech i produktów chemicznych w Rumunii sięgały nawet 33 proc. Szansą na ograniczanie kosztów mogą być recykling i surowce krytyczne. Bieżąca sytuacja poszczególnych branż energochłonnych oraz potencjalny wpływ zmian zachodzących w polityce UE na ten sektor zostały poddane analizie w najnowszym raporcie Polskiego Instytutu Ekonomicznego pt. „Kondycja branż energochłonnych w Europie Środkowej i Wschodniej dwa lata po szoku energetycznym”.

Polska oraz unijna gospodarka powoli wychodzą z okresu spowolnienia. PKB Polski w 2023 r. wzrosło PKB o 0,3 proc. To wynik bliski średniej dla 27 krajów UE – Komisja Europejska szacuje, że będzie to 0,6 proc. W przyszłym roku spodziewamy się odbicia. Wzrost gospodarczy Polski w 2024 r. powinien oscylować w okolicach 2,3 proc., podczas gdy w UE Komisja optymistycznie prognozuje 1,3 proc. Systematycznie wyhamowuje też inflacja. Jej średnia wartość w Polsce w 2023 r. wyniosła 11,6 proc. W kolejnym roku tempo wzrostu cen spadnie do 5,1 proc. Równolegle utrzyma się dwucyfrowe tempo wzrostu wynagrodzeń, które w 2024 r. wyniesie 10,3 proc. Takie wnioski płyną z opublikowanego przez Polski Instytut Ekonomiczny raportu „Przegląd gospodarczy PIE: zima 2023”.

W 2022 r. wartość międzynarodowych zamówień publicznych wyniosła 29,6 mld USD. Rynek ten znacząco wzrósł w porównaniu z czasu sprzed pandemią (wzrost o 35 proc. w porównaniu do 2019 r.) Wartość zamówień realizowanych przez Polskę w 2022 r. to 71,7 mln USD (0,24 proc. ogólnej wartości przetargów), podczas gdy rok wcześniej było to niespełna 5 mln USD. Ponad 50 proc. polskich aktywności realizuje 5 podmiotów. a udział naszego kraju w rynku przetargów międzynarodowych ONZ wynosi 0,24 proc. Wyniki badań PIE wskazują, że 90 proc. średnich i dużych firm nie planuje udziału w międzynarodowych przetargach. Liderem spośród krajów świata są Stany Zjednoczone, ale największym regionem dla przetargów międzynarodowych ONZ z zakupami na poziomie 10,2 mld USD była w 2022 r. Europa, w której największe wartości dostaw notują Belgia i Wielka Brytania. To wnioski z najnowszego raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego „Polska na rynku przetargów międzynarodowych ONZ”.

Konkurencja podatkowa między krajami jest dużym wyzwaniem dla funkcjonowania jednolitego rynku UE. Choć od 1999 r. średnia stawka CIT w Unii spadła z 35 do 21,4 proc., to wciąż poszczególne państwa tracą wpływy z powodu przenoszenia zysków przez korporacje międzynarodowe. W 2019 r. straty Niemiec z tego tytułu wyniosły 23 mld USD, a Wielkiej Brytanii 21 mld USD. Jednocześnie ponad połowa przychodów CIT Irlandii i Luksemburga pochodziła właśnie z przenoszenia zysków przez firmy. Chcąc przeciwdziałać temu procederowi, Komisja Europejska zaproponowała dyrektywę Business in Europe: Framework for Income Taxation (BEFIT). Polski Instytut Ekonomiczny analizuje jej zapisy w najnowszym raporcie „Czy nowe zasady opodatkowania firm w UE zmniejszą skalę nieuczciwej konkurencji podatkowej?”.

Cyfrowe waluty banku centralnego (CBDC) mają być odpowiedzią na odpowiedzią na rosnące zainteresowanie kryptowalutami i spadek użycia gotówki. 20 krajów prowadzi obecnie pilotaż ich wdrożenia, a 130 - prace analityczne w tym obszarze. W 2024 r. Europejski Bank Centralny planuje próbne wdrożenie cyfrowego euro. Polski Instytut Ekonomiczny w raporcie „Co warto wiedzieć o cyfrowych walutach banków centralnych (CBDC)” analizuje przyczyny rosnącego zainteresowania wokół CBDC, model ich działania oraz obawy związane z ich wprowadzeniem.

Polska i pozostałe państwa Unii Europejskiej zmagają się ze spowolnieniem gospodarczym. Wzrost gospodarczy w najbliższych dwóch latach będzie umiarkowany – w 2023 r wyniesie 0,7 proc., natomiast w 2024 r. 2,2 proc. Pomimo tego inflacja pozostanie wysoka - w 2023 r. wyniesie średnio 12,6 proc., a w 2024 r. spadnie do 7,9 proc. Niemniej średni wzrost wynagrodzeń pozostanie dwucyfrowy, a zamożność gospodarstw domowych wzrośnie. Słabsza aktywność w niewielkim stopniu przekłada się na rynek pracy - bezrobocie w najbliższych dwóch latach pozostanie niskie - oscylować będzie wokół 5,5 proc. To prognozy Polskiego Instytutu Ekonomicznego zawarte w „Przeglądzie Gospodarczym PIE - lato 2023”.

Skala obciążeń podatkowych jest w Polsce umiarkowana lub niewielka na tle pozostałych państw Europy. Wielkość wydatków rządowych w relacji do PKB w 2022 r. wyniosła 43,5 proc., co daje Polsce 10 miejsce spośród 30 europejskich gospodarek. Podobne wyniki otrzymamy, kiedy ograniczmy analizę do samych przychodów podatkowych. Dzień, którym Polacy kończą je spłacać, przypada na 28 marca i jest to 12. pozycja w Europie. Okres spłaty łącznych wydatków rządowych zwany Dniem Wolności Podatkowej przypada natomiast na 11 czerwca, co również jest 10. pozycją w UE. Polski Instytut Ekonomiczny w raporcie „Dzień Wolności Podatkowej w UE – rok 2023” analizuje system podatkowy Polski na tle państw Unii Europejskiej za pomogą popularnej miary, jaką jest Dzień Wolności Podatkowej.

Polska gospodarka znajduje się obecnie w dołku spowolnienia, za nami także szczyt inflacji. Spodziewamy się, że w kolejnych miesiącach inflacja będzie hamować, a w perspektywie całego roku 2023 r. wyniesie 12,6 proc. Polski Instytut Ekonomiczny prognozuje, że PKB w 2023 r. wzrośnie o około 0,8 proc. W 2024 r. wzrost gospodarczy wyniesie 2,2 proc. Mimo wyraźnego spowolnienia cały czas towarzyszy nam stabilna sytuacja na rynku pracy. To wnioski, które Polski Instytut Ekonomiczny zawarł w „Przeglądzie Gospodarczym PIE – wiosna 2023”.