Komunikaty prasowe

W 2022 r. wartość międzynarodowych zamówień publicznych wyniosła 29,6 mld USD. Rynek ten znacząco wzrósł w porównaniu z czasu sprzed pandemią (wzrost o 35 proc. w porównaniu do 2019 r.) Wartość zamówień realizowanych przez Polskę w 2022 r. to 71,7 mln USD (0,24 proc. ogólnej wartości przetargów), podczas gdy rok wcześniej było to niespełna 5 mln USD. Ponad 50 proc. polskich aktywności realizuje 5 podmiotów. a udział naszego kraju w rynku przetargów międzynarodowych ONZ wynosi 0,24 proc. Wyniki badań PIE wskazują, że 90 proc. średnich i dużych firm nie planuje udziału w międzynarodowych przetargach. Liderem spośród krajów świata są Stany Zjednoczone, ale największym regionem dla przetargów międzynarodowych ONZ z zakupami na poziomie 10,2 mld USD była w 2022 r. Europa, w której największe wartości dostaw notują Belgia i Wielka Brytania. To wnioski z najnowszego raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego „Polska na rynku przetargów międzynarodowych ONZ”.

Czytanie ze zrozumieniem jest jedną z podstawowych umiejętności umożliwiających funkcjonowanie we współczesnym świecie. Jest to szczególnie ważne w odniesieniu do kwestii ekonomicznych i podpisywanych zobowiązań finansowych. W przeprowadzonym przez PIE badaniu średnia deklaratywna samoocena rozumienia tekstu wyniosła ok. 65 proc dla każdego z trzech prezentowanych tekstów (tematyka ekonomiczna, tematyka nieekonomiczna, umowa pożyczkowa). W wystandaryzowanych pytaniach badających ich zrozumienie respondenci odpowiadali poprawnie średnio na połowę pytań do tekstu o tematyce ekonomicznej i analogicznego tekstu o tematyce nieekonomicznej oraz tylko na 39 proc. w przypadku umowy pożyczkowej. Jedynie 28 proc. respondentów było w stanie poprawnie oszacować wysokość prowizji na podstawie wzoru zamieszczonego we fragmencie umowy. Takie wnioski płyną z raportu PIE „Czytanie ze zrozumieniem tekstów ekonomicznych. Badanie eksperymentalne”.

III kwartał przyniósł blisko 200 procentowy wzrost liczby złożonych wniosków kredytowych w porównaniu do analogicznego okresu w 2022 r. 41 proc. wszystkich kredytów mieszkaniowych w lipcu, sierpniu i wrześniu zostało udzielonych w ramach programu „Bezpieczny Kredyt 2 %”. W tym samym czasie o około 10 proc. wzrosły średnie ceny mieszkań r/r i średnio o 5 proc. spadła liczba nowych ofert sprzedaży. Najbardziej spadek podaży jest odczuwalny w kategorii mieszkań w przedziale cenowym 400-600 tys. PLN, których liczba spadła o 11,5 proc. w porównaniu z II kwartałem, a w największych miastach nawet o 33 proc. Średnie ceny najmu mieszkania w III kwartale wzrosły o 3,5 proc., a liczba nowych ofert na tym rynku wzrosła o 6,5 proc. To wnioski z raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego „Analiza rynku mieszkaniowego. III kwartał 2023”.

Miesięczny Indeks Koniunktury wzrósł w listopadzie o 3,1 pkt. m/m i osiągnął poziom 103,9 pkt. Oznacza to przewagę pozytywnych nastrojów przedsiębiorców. Listopadowy odczyt jest najwyższy w tym roku i jest to drugi z kolei miesiąc, w którym wskaźnik koniunktury jest powyżej poziomu neutralnego (100,0). Wskaźnik MIK jest o 14,2 pkt. wyższy od ubiegłorocznego odczytu listopadowego (89,7 pkt.), który odzwierciedlał przewagę nastrojów negatywnych wśród przedsiębiorców. Zauważalnie wzrosła m/m wartość wskaźnika inwestycji (o 13,3 pkt.). Jest to czwarty z kolei miesiąc ze wzrostem komponentu inwestycyjnego i najwyższy jego poziom od ponad półtora roku.

Choć udział węgla w produkcji elektrycznej w Polsce jest obecnie niemal najwyższy w UE, utrzymanie elektrowni opartych na tym surowcu są długofalowo najmniej efektywnym ekonomicznie rozwiązaniem. Jak zatem powinien wyglądać polski miks energetyczny w przyszłości? Raport Polskiego Instytutu Ekonomicznego pt „Scenariusze polskiego miksu energetycznego 2040” poprzez analizę trzech scenariuszy możliwych dla polskiej energetyki (węglowy, OZE oraz PEP2040) jest jednocześnie próbą odpowiedzi na pytanie: Jaki miks energetyczny jest dla Polski optymalny? Wykorzystano do tego m.in. autorskie narzędzie PEI Energy Mix, które umożliwia prognozowanie długoterminowych trendów w sektorze energii elektrycznej, ciepłownictwa i górnictwa węgla w Polsce.

Komisja Europejska zaleciła otwarcie negocjacji akcesyjnych z Ukrainą i Mołdawią oraz nadanie Gruzji statusu kraju kandydującego do UE. Do otwarcia negocjacji członkowskich potrzebna jest zgoda wszystkich 27 państw członkowskich UE, wyrażona na posiedzeniu Rady Europejskiej 15-16 grudnia br. Mimo że doceniono postępy dokonane przez Ukrainę i Gruzję we wdrażaniu unijnych rekomendacji, to jednak otwarcie negocjacji akcesyjnych nie będzie oznaczało szybkiej perspektywy członkostwa. Może ono jednak pobudzić napływ inwestycji zagranicznych i spowodować przyśpieszenie dostosowania do norm i przepisów UE, co pozytywnie wpłynie na rozwój gospodarczy Ukrainy i tym samym zapewni równe reguły gry firmom ukraińskim i unijnym.

Osoby po 50 roku życia zakładają rocznie 35 tys. jednoosobowych działalności gospodarczych. 40 proc. z nich stanowią kobiety. Tylko co piąty przedsiębiorca 50+ zatrudnia pracowników. Wśród głównych motywów prowadzenia własnego biznesu badani wymieniali potrzebę niezależności (71 proc.) oraz wykorzystanie zdobytego doświadczenia zawodowego i wiedzy (69 proc.). Aż 76 proc. przedsiębiorców 50+ uważa, że praca we własnej firmie daje większą satysfakcję niż praca na etacie - to kluczowe wnioski z raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego pt. „Przedsiębiorcy 50+”.

Konkurencja podatkowa między krajami jest dużym wyzwaniem dla funkcjonowania jednolitego rynku UE. Choć od 1999 r. średnia stawka CIT w Unii spadła z 35 do 21,4 proc., to wciąż poszczególne państwa tracą wpływy z powodu przenoszenia zysków przez korporacje międzynarodowe. W 2019 r. straty Niemiec z tego tytułu wyniosły 23 mld USD, a Wielkiej Brytanii 21 mld USD. Jednocześnie ponad połowa przychodów CIT Irlandii i Luksemburga pochodziła właśnie z przenoszenia zysków przez firmy. Chcąc przeciwdziałać temu procederowi, Komisja Europejska zaproponowała dyrektywę Business in Europe: Framework for Income Taxation (BEFIT). Polski Instytut Ekonomiczny analizuje jej zapisy w najnowszym raporcie „Czy nowe zasady opodatkowania firm w UE zmniejszą skalę nieuczciwej konkurencji podatkowej?”.

Cyfrowe waluty banku centralnego (CBDC) mają być odpowiedzią na odpowiedzią na rosnące zainteresowanie kryptowalutami i spadek użycia gotówki. 20 krajów prowadzi obecnie pilotaż ich wdrożenia, a 130 - prace analityczne w tym obszarze. W 2024 r. Europejski Bank Centralny planuje próbne wdrożenie cyfrowego euro. Polski Instytut Ekonomiczny w raporcie „Co warto wiedzieć o cyfrowych walutach banków centralnych (CBDC)” analizuje przyczyny rosnącego zainteresowania wokół CBDC, model ich działania oraz obawy związane z ich wprowadzeniem.

Tempo ocieplania się klimatu w Europie od 1980 r. jest dwukrotnie wyższe niż w innych miejscach na świecie. Druga dekada XXI wieku przyniosła 50 procentowy wzrost fali upałów w 10 największych polskich miastach w porównaniu z poprzednim 10-leciem. Rocznie umierało z tego powodu blisko 600 osób w wieku powyżej 60 lat. Upały powodują też wymierne straty ekonomiczne – straty produktywności sięgają nawet 30 proc., a szacunkowa roczna strata PKB Warszawy z tego powodu to około 0,5 proc. Rozwiązaniem jest m.in. zwiększenie zadrzewienia miast co pozwoliłoby obniżyć temperaturę o pół stopnia i zmniejszyć liczbę zgonów. – wynika z raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego „Wpływ zmian klimatu na gospodarkę Polski na przykładzie wybranych miast wojewódzkich”.

MIK wyniósł 100,8 pkt, co było efektem wzrostu o 4,5 pkt. proc. Bieżący odczyt jest nieco powyżej poziomu neutralnego (100,0), a to oznacza lekką przewagę nastrojów pozytywnych wśród przedsiębiorców. W 2023 r. tylko w lipcu i w październiku MIK osiągnął poziomy powyżej poziomu neutralnego.

Według najnowszych danych Międzynarodowej Federacji Robotyki, w 2022 r. w Polsce wykorzystywano blisko 23 tys. robotów przemysłowych, z których co trzeci pracuje w branży automotive. To oznacza 12 procentowy wzrost w porównaniu do 2021 r., największy spośród państw Grupy Wyszehradzkiej. Choć w ostatnim roku Polska zanotowała 13 procentowy spadek liczby nowych instalacji, ma jednocześnie dobrą perspektywą do rozwoju robotyzacji, gdyż proces implementacji tej technologii nie jest zdominowany przez jeden sektor jak np. na Słowacji. W Polsce najwięcej robotów zainstalowanych jest w sektorze automotive (33 proc.), ale wykorzystywane są też m.in. w produkcji plastiku i wyrobów chemicznych (16 proc.), a także przemyśle metalowym i maszynowym (14 proc.) – wynika z analizy PIE.

W ciągu zaledwie 14 lat od swojego powstania kryptowaluty zyskały dużą popularność. 94,2 proc. badanych słyszało o ich istnieniu. 12 proc. Polaków w wieku produkcyjnym deklaruje posiadanie kryptowalut, a mediana inwestowanych przez nich kwot wynosi 1000 PLN. Niestety kryptowaluty mają też ciemną stronę. Co piąty korzystający z kryptowalut padł ofiarą oszustwa, a 8 proc. badanych deklaruje, że zna osobiście kogoś kto wykorzystywał kryptowaluty do nielegalnych transakcji. Polski Instytut Ekonomiczny w raporcie „Popularność kryptowalut w Polsce” analizuje skalę powszechności kryptowalut oraz sposoby ich wykorzystania.

Miesięczny Indeks Koniunktury wzrósł we wrześniu o 0,3 pkt. m/m i osiągnął poziom 96,3 pkt. Oznacza to utrzymującą się przewagę negatywnych nastrojów przedsiębiorców. Wrześniowy odczyt jest niższy o 4 pkt. od najwyższej tegorocznej wartości odnotowanej w lipcu (100,3 pkt.) i wyższy o 2,6 pkt. od najniższej wartości MIK w br., odnotowanej w lutym (93,7 pkt.). Jest też o 2,2 pkt. wyższy od ubiegłorocznego odczytu wrześniowego (94,1 pkt.). Przedsiębiorcy najwyżej ocenili płynność finansową, najgorzej – nowe zamówienia. 1/3 badanych firm wskazuje na spadek zamówień względem poprzedniego miesiąca, a 22 proc. przedsiębiorstw odczuwa spadek popytu zagranicznego w porównaniu z ubiegłym rokiem. Jest to w dużej mierze związane z kłopotami gospodarczymi naszego głównego partnera handlowego – Niemiec.

Sektor teleinformatyczny (ICT) w państwach inicjatywy Trójmorza (TSI) szybko się rozwija. 154 mld USD wyniosła łączna wartość eksportu towarów i usług ICT państw TSI. Branża teleinformatyczna odpowiadała za 73 mld USD wartości dodanej wytworzonej w krajach TSI i 4,7 proc. PKB tego regionu. Wynikom ekonomicznym towarzyszy także poprawa stopnia cyfryzacji w państwach Trójmorza. Według wskaźnika DESI kraje TSI nadrobiły dystans względem Finlandii, lidera rankingu, w 3 spośród 4 kategorii. Polski Instytut Ekonomiczny wraz z CEE Digital Coalition, koalicją branży cyfrowej z krajów Europy Środkowo-Wschodniej, w raporcie „Sektor ICT w krajach Trójmorza regionalnym motorem wzrostu” przedstawiają stan rozwoju cyfrowego gospodarek TSI oraz rolę i znaczenie sektora ICT w regionie.

Do 2040 r. 7-krotnie ma wzrosnąć popyt na metale ziem rzadkich i 42-krotnie na lit. Głównymi producentami w wielu kategoriach surowców krytycznych są Chiny. Potentatem surowcowym pozostaje również Rosja. 19 proc. światowych rezerw metali potrzebnych do wytworzenia standardowej baterii litowo-jonowej pochodzi z Afryki, a 71,2 proc. wynosił udział Demokratycznej Republiki Kongo w światowej produkcji kobaltu w 2022 r. Polski Instytut Ekonomiczny w raporcie „Afrykańskie surowce krytyczne i bezpieczeństwo ekonomiczne Unii Europejskiej” analizuje zapotrzebowanie Unii Europejskiej (i Polski) na surowce krytyczne oraz kompatybilność tych potrzeb z bazą surowcową kontynentu afrykańskiego.

W wyniku rosyjskiej inwazji w 2022 r. 20 proc. ludności Ukrainy opuściło kraj. Wojna zdewastowała ukraińską gospodarkę. PKB w 2022 r. było niższe o blisko 30 proc, a bezrobocie przekroczyło 25 proc. Zniszczeniu uległo ok 50 proc. ukraińskiej infrastruktury energetycznej, w wyniku czego 40 proc. przedsiębiorstw zmniejszyło produkcję. Powierzchnia obsianych pół spadła o 30 proc. 9-krotnie wzrosły wydatki Ukrainy na obronność. Jednocześnie znacząco spadły zagraniczne inwestycje bezpośrednie – z ponad 7 mld USD w 2021 r. do zaledwie 190 mln USD w pierwszych trzech kwartałach 2022 r. To główne wnioski z raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego „Gospodarka wojenna: Ukraina po roku od rosyjskiej inwazji”.

Miesięczny Indeks Koniunktury, po dwóch kolejnych miesiącach wzrostu, spadł w sierpniu o 4,3 pkt. m/m i powrócił do poziomu 96,0 pkt. z czerwca br. Oznacza to ponownie przewagę negatywnych nastrojów przedsiębiorców. Sierpniowy odczyt jest niższy o 4,3 pkt. od najwyższej tegorocznej wartości odnotowanej w lipcu (100,3 pkt.) i wyższy o 2,3 pkt. od najniższej jego wartości w tym roku, odnotowanej w lutym (93,7 pkt.). O pogorszeniu wyniku MIK zadecydowały spadki ocen m/m większości komponentów, szczególnie liczby nowych zamówień i inwestycji. Pozytywna pozostaje ocena wskaźnika płynności finansowej i wynagrodzeń.

Francuski projekt Europejskiej Wspólnoty Politycznej (EWP), obejmującej państwa UE oraz 17 innych krajów Europy i Eurazji, bez Rosji, ma duży potencjał polityczny i ekonomiczny. Udział gospodarek EWP w światowym PKB wyniósłby 23,5 proc. Obszar ten zamieszkuje obecnie 689,5 mln ludzi, co stanowi 8,7 proc. ludności świata. PKB per capita państw spoza UE, które miałyby wejść w skład EWP, wynosi 88,8 proc. średniej unijnej. Polski Instytut Ekonomiczny w raporcie „Europejska Wspólnota Polityczna. Geopolityka, cywilizacja i francuski pomysł na przyszłość Unii Europejskiej” analizuje francuską ideę geopolitycznego i cywilizacyjnego otwarcia UE na inne kraje.

Polska i pozostałe państwa Unii Europejskiej zmagają się ze spowolnieniem gospodarczym. Wzrost gospodarczy w najbliższych dwóch latach będzie umiarkowany – w 2023 r wyniesie 0,7 proc., natomiast w 2024 r. 2,2 proc. Pomimo tego inflacja pozostanie wysoka - w 2023 r. wyniesie średnio 12,6 proc., a w 2024 r. spadnie do 7,9 proc. Niemniej średni wzrost wynagrodzeń pozostanie dwucyfrowy, a zamożność gospodarstw domowych wzrośnie. Słabsza aktywność w niewielkim stopniu przekłada się na rynek pracy - bezrobocie w najbliższych dwóch latach pozostanie niskie - oscylować będzie wokół 5,5 proc. To prognozy Polskiego Instytutu Ekonomicznego zawarte w „Przeglądzie Gospodarczym PIE - lato 2023”.

Szczegółowa analiza wskaźników finansowych ponad 6,5 tys. spółek nie potwierdza pojawiającej się w dyskusji publicznej tezy o tzw. spirali marżowo-płacowej – wynika z raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego „Czy spirala marżowo-cenowa jest źródłem inflacji?”. 72 proc. badanych przedsiębiorstw z każdej kategorii wielkościowej w latach 2021-2022 utrzymało marże w przedziale średnich wartości notowanych historycznie. Jednocześnie można wskazać 7 sektorów, w których poziom marż w ostatnich dwóch latach był wyraźnie wyższy: rolnictwo, ogrodnictwo i hodowla; nieruchomości; oprogramowanie komputerowe; przemysł drzewny, meblarski i papierniczy; handel hurtowy i detaliczny; bankowość i usługi finansowe; usługi biznesowe.

Płacenie pod stołem jest w Polsce zjawiskiem dość powszechnym. W latach 2015 – 2021 odsetek pracowników otrzymujących część wynagrodzenia poza oficjalną ewidencją wahał się w przedziale 8-12 proc. Jednocześnie istnieje przyzwolenie społeczne na „płacenie pod stołem”. 20 proc. badanych chciałoby otrzymywać część wynagrodzenia nieoficjalnie, jeżeli dzięki temu otrzymywaliby „na rękę” o 100 PLN więcej. Gdyby ta kwota wzrosła do 500 PLN więcej, taki proceder znalazłby akceptację wśród 27 proc. pracowników. Polski Instytut Ekonomiczny w raporcie „Skala płacenia pod stołem w Polsce i jej zmiany w czasie” zbadał powszechność wypłacania wynagrodzenia poza oficjalną ewidencją oraz stosunek Polaków do tego zjawiska.

W 2022 r. Ukraińcy założyli w Polsce blisko 16 tys. jednoosobowych działalności gospodarczych, co stanowiło 6 proc. wszystkich założonych działalności w zeszłym roku. W pierwszym półroczu 2023 r. przybyło ich blisko 14 tys., a więc niemal tyle co w całym zeszłym roku i już niemal co dziesiąta zakładana w Polsce firma była ukraińska. Od wybuchu wojny w Ukrainie do końca czerwca 2023 r. w bazie CEIDG zarejestrowano 29,4 tys. ukraińskich jednoosobowych działalności gospodarczych. Wśród branż dominują budownictwo, informacja i komunikacja, a także usługi.

Miesięczny Indeks Koniunktury wzrósł w lipcu br. o 4,3 pkt. m/m do poziomu 100,3 pkt i odzwierciedla pozytywną ocenę koniunktury w polskiej gospodarce. Po raz pierwszy od sierpnia 2022 r. wartość MIK jest powyżej poziomu neutralnego (100,0). Lipcowy odczyt jest jak dotąd najwyższy w 2023 r. i wyższy o 6,6 pkt. niż najniższa wartość MIK odnotowana w lutym tego roku (93,7 pkt.). Wskaźnik wciąż jednak pozostaje o 2,1 pkt. niższy od ubiegłorocznego odczytu lipcowego (102,4 pkt.).