Komunikaty prasowe

W 2022 r. w sektorze przetwórstwa przemysłowego działało blisko 18 tys. robotów, co oznacza 54 robotów na 10 tys. pracowników tego sektora. Dawało to Polsce 6 miejsce w UE pod względem liczby robotów zainstalowanych w sektorze przetwórstwa przemysłowego oraz 16. pozycję pod względem liczby robotów przypadających na 10 tys. pracowników przemysłu (tzw. gęstość robotyzacji). Rozwój robotyzacji będzie miał istotne znaczenie dla polskiej gospodarki. 76 proc. badanych przez Polski Instytut Ekonomiczny przedsiębiorstw uważa, że będzie ona miała coraz większe znaczenie dla zachowania konkurencyjności polskich firm. Takie wnioski płyną z raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego „Robotyzacja w Polsce w 2023 roku”.

Rzeczywista skala migracji oraz jej wpływ na gospodarkę mogą się zupełnie rozmijać z tym, jak obywatele postrzegają te zjawiska. Chociaż liczba cudzoziemców przybywających w Polsce w 2024 r. wynosi ok, 2,5 mln, to jednak co trzeci Polak uważa, że jest ich ponad 3 mln. Zatrudnionych w Polsce jest 62 proc. uchodźców z Ukrainy, a mimo to 76 proc. Polaków zaniża tę wartość, uznając, że jest to mniej niż 50 proc. Tymczasem nabór cudzoziemców do pracy staje się koniecznością. Co czwarte badane przedsiębiorstwo zatrudnia cudzoziemców. 70 proc. z nich tłumaczyło to niedoborem polskich pracowników na rynku pracy. Takie wnioski płyną z raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego pod tytułem „Polacy o cudzoziemcach na rynku pracy – fakty, mity, opinie”.

Miesięczny Indeks Koniunktury PIE spadł w czerwcu o 1,7 pkt. do poziomu 99,5 pkt. i po raz pierwszy w tym roku jest nieznacznie poniżej poziomu neutralnego (100,0 pkt.). Indeks ma najniższą wartość w tegorocznym badaniu, ale jest o 5,3 pkt. wyższy od ubiegłorocznego odczytu czerwcowego (94,2 pkt.). O spadku wartości MIK poniżej poziomu neutralnego w czerwcowym odczycie zadecydowała głównie przewaga negatywnych ocen przedsiębiorców dla komponentów inwestycje oraz wartość sprzedaży. Natomiast dzięki wzrostowi wskaźnika płynności finansowej, pozytywne nastroje przeważają wśród dużych i średnich przedsiębiorstw.

Gospodarka kosmiczna nieustannie się rozwija. Już w 2022 r. jej globalna wartość wynosiła 464 mld USD. W 2023 r. globalna wartość wydatków na sektor kosmiczny sięgnęła 117 mld USD. Centralnym elementem gospodarki kosmicznej są satelity, których w 2023 r. wysłano aż o 1170 proc. więcej niż 10 lat wcześniej. Wiodącym krajem w tym sektorze pozostają Stany Zjednoczone, z których w latach 2000-2023 pochodziło 66 proc. satelitów wysłanych w kosmos. Polska również przyczynia się do rozwoju gospodarki kosmicznej, wpłacając do Europejskiej Agencji Kosmicznej w 2023 r. 69 mln EUR, co stanowi równowartość 0,014 polskiego PKB. Na początku 2024 r. 507 polskich podmiotów było uprawnionych do wzięcia udziału w przetargach na uczestnictwo w projektach ESA. Takie wnioski płyną z raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego „Gospodarka kosmiczna”, który powstał we współpracy z Polską Agencją Kosmiczną.

4 czerwca 1989 oznaczał dla Polski i pozostałych krajów regionu symboliczny początek przemian gospodarczych i politycznych. Ich skalę dobrze odzwierciedlają mierniki rozwoju gospodarczego. PKB Polski per capita od 1990 r. do 2023 r. wzrosło o 209 proc. W 1990 r. PKB per capita Polski (w PPP) stanowiło 41% średniego PKB państw wchodzących w skład dzisiejszej UE – w 2023 r. było to już 81%. Równolegle Wskaźnik Rozwoju Społecznego (HDI) wzrósł w ostatnich latach o 23,2 proc, a wartość polskiego eksportu powiększyła się prawie 30-krotnie. Takie wnioski płyną z analizy, którą z okazji 35. rocznicy początku transformacji polityczno-gospodarczej w regionie Europy Środkowo-Wschodniej przygotował Polski Instytut Ekonomiczny.

Tempo wzrostu cen mieszkań nie zwalnia. W ujęciu rocznym ceny mieszkań w Polsce na rynku pierwotnym wzrosły w I kwartale o 16 proc., a na rynku wtórnym o 21 proc. Jednocześnie o 20 proc. zwiększyła się liczba ofert na obu rynkach. Nieznacznie podrożał najem – o 4 proc. r/r. wzrosły ceny nowych ofert w 17 największych miastach. Liczba nowych ofert wzrosła o 26 proc. r/r., a rentowność najmu wyniosła 5,2 proc. Po słabym poprzednim roku odbija rynek sprzedaży domów. W całym 2023 r. sprzedano ich 48 tys., co jest najniższa wartością od 2017 r.. W I kwartale 2024 r. podaż nowych ofert domów wzrosła o 32 proc. r/r. Polski Instytut Ekonomiczny przygotował raport „Analiza rynku mieszkaniowego: I kwartał 2024 r.”.

MIK w maju wzrósł o 0,9 pkt. do poziomu 101,2 pkt. Wartość MIK w tegorocznych odczytach wykazuje nieznaczne miesięczne wahania i od początku br. pozostaje powyżej poziomu neutralnego (100,0 pkt.), co oznacza przewagę nastrojów pozytywnych wśród przedsiębiorców. O utrzymaniu wartości MIK powyżej poziomu neutralnego – podobnie jak w kwietniowym odczycie – zadecydowała przewaga ocen pozytywnych przedsiębiorców dla komponentów: zatrudnienie, wynagrodzenia, płynność finansowa.

Agenda 2030 zobowiązuje państwa członkowskie ONZ do osiągnięcia 17 celów zrównoważonego rozwoju do 2030 r. Pod względem realizacji wszystkich wskaźników Polska jest na 9. miejscu spośród 166 państw ujętych w rankingu. Według ONZ, Polsce uda się do 2030 r. osiągnąć 56 proc. szczegółowo zdefiniowanych celów SDG (ang. Sustainable Development Goals – cele zrównoważonego rozwoju). Z badań PIE wynika, że choć 78 proc. dużych firm oraz 64 proc. średnich słyszało o celach zrównoważonego rozwoju, długofalową strategię działań w tym obszarze ma jednak jedynie 43 proc. dużych i tylko 2 proc. średnich firm. Realizację jakichkolwiek celów SDG deklaruje 64 proc. dużych firm oraz tylko 7 proc. średnich. Spośród wszystkich celów zrównoważonego rozwoju Polskie firmy uznają, że mają największy wpływ na dbanie o dobrostan i zdrowie pracowników. Zdecydowanie mniejszą wagę przywiązują firmy do celów związanych z działaniami w obszarze innowacyjności, wzrostu gospodarczego oraz celami środowiskowymi. Takie wnioski płyną z raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego „Realizacja celów zrównoważonego rozwoju w polskim biznesie”.

Od przystąpienia Polski do UE wielkość produkcji energii elektrycznej z OZE wzrosła ponad 11-krotnie, a z węgla kamiennego i brunatnego zmalała 1,5-krotonie. W 2004 r. aż 94 proc. produkowanej energii elektrycznej pochodziło ze spalania węgla, a tylko 3 proc. z OZE. W 2023 r. było to już 27 proc. – z OZE, a 59 proc. – z węgla. Dzięki środkom unijnym zmodernizowano i rozbudowano 1977 km linii najwyższych napięć, co stanowiło 12,3 proc. całkowitej długości sieci tego rodzaju w Polsce i 1391 km sieci ciepłowniczej. Transformacja ta nie byłaby możliwa bez znaczącego wsparcia finansowego środkami unijnymi. Ich rolę w tym procesie analizuje Polski Instytut Ekonomiczny w raporcie „Dwie dekady modernizacji Rola Funduszy Europejskich w polskiej infrastrukturze energetycznej”.

Polacy pracują 40,4 godzin tygodniowo, to o 3 godziny dłużej niż średnio w UE i aż o 8 godzin dłużej niż w Holandii, gdzie pracuje się najkrócej w Europie. Jednocześnie mamy o 12 pkt proc. niższy niż średnio w UE udział pracujących w niepełnym wymiarze godzin. W Polsce na niepełny etat pracuje 5 proc. zatrudnionych, podczas gdy średnio w UE – 17 proc. Dużo rzadziej też pracujemy zdalnie – pracę w tej formie świadczy 13 proc. zatrudnionych, przy średniej unijnej wynoszącej 23 proc. Według danych OECD wskaźnik work-life balance tylko w dwóch krajach UE jest niższy niż w Polsce. Polski Instytut Ekonomiczny, na podstawie badań przeprowadzonych wśród przedsiębiorców, przeanalizował skalę stosowania w polskich firmach rozwiązań, które mogą to poprawić, przedstawiając wnioski w raporcie „Work-life balance a elastyczne formy organizacji pracy.”

20 lat temu Polska wraz z dziewięcioma innymi państwami dołączyła do Unii Europejskiej. Z analizy Polskiego Instytutu Ekonomicznego wynika, że PKB per capita ośmiu państw regionu jest o 27 proc. wyższe, niż gdyby nie doszło do akcesji. W przypadku Polski wartość ta wynosi 40 proc. Państwa Europy Środkowej są beneficjentami środków z europejskich funduszy. W sumie otrzymały 355 mld EUR. Największe korzyści płynęły jednak przede wszystkim z jednolitego rynku: napływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych, których skumulowana wartość wzrosła 21-krotnie, oraz włączenia w globalne łańcuchy dostaw. Wartość dodana generowana w usługach ICT w latach 2008-2021 podwoiła się. Region potrzebuje dalszego niwelowania różnic rozwojowych, przede wszystkim w zwiększaniu innowacyjności oraz poprawie jakości życia i edukacji. To główne wnioski z raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego „Wielkie rozszerzenie. 20 lat członkostwa Europy Środkowej w UE”.

Miesięczny Indeksy Koniunktury PIE spadł w kwietniu o 0,8 pkt. do poziomu 100,3 pkt., ale nadal oznacza przewagę nastrojów pozytywnych wśród przedsiębiorców. Obecny MIK jest o 6,0 pkt. wyższy niż ubiegłoroczny odczyt kwietniowy (94,3 pkt.). Wskaźniki dotyczące zatrudnienia, wynagrodzenia i płynności finansowej, tak jak miesiąc temu, osiągnęły poziomy powyżej neutralnego (100 pkt.). Najniżej ocenianym komponentem MIK kolejny już miesiąc są inwestycje. Pozytywne nastroje przeważają w średnich i dużych firmach oraz w przedsiębiorstwach produkcyjnych i usługowych.

Polska gospodarka wychodzi ze spowolnienia. Wzrost PKB w 2024 r. wyniesie 2,6 proc., a w 2025 r. - 4,1 proc. Inflacja w tych latach wyniesie kolejno 3,6 proc. i 4,6 proc. Stopa bezrobocia utrzyma się na jednym z najniższym poziomów w całej Unii Europejskiej. Pod koniec 2024 r. stopa rejestrowana wyniesie 5,3 proc. Również wzrost wynagrodzeń w 2024 r. zachowa dwucyfrowe tempo – będzie to średnio 12,3 proc. Takie wnioski płyną z raportu „Przegląd gospodarczy PIE: wiosna 2024” opublikowanego przez Polski Instytut Ekonomiczny.

W ostatnich dwudziestu latach rocznie średnio co dziesiąty pracownik kończył – dobrowolnie lub nie – stosunek świadczonej pracy. W ujęciu nominalnym rotacja dotyczy od ok. 1,0 mln do 1,4 mln pracowników rocznie. Największa liczba pracowników w dwóch ostatnich dekadach opuściła swoje miejsce pracy między 2008 r. a 2009 r. – 650 tys. osób zmieniło pracę, a 809 tys. zakończyło dotychczasową i nie podjęło nowej. Skłonność do zmian jest ściśle związana z profilem pracodawcy i wiekiem pracowników. Osoby zatrudnione w sektorze prywatnym zmieniają miejsce swojej pracy 2,5 razy częściej niż ci z sektora publicznego. A im starsi pracownicy, tym rzadziej zmieniają pracę. To główne wnioski z autorskiego badania skali rotacji pracowników w Polsce przeprowadzonego przez Polski Instytut Ekonomiczny pt. „Rotacja pracowników w Polsce”.

Polski Instytut Ekonomiczny sprawdził przewidywania ekspertów sektora energii z 23 krajów UE odnośnie terminu wejścia w życia poszczególnych europejskich dyrektyw środowiskowych. Najmniejsze obawy budzi zakaz sprzedaży spalinowych samochodów osobowych przed 2035 r. – w realizację tego celu wierzy ponad 70 proc. badanych. Jednocześnie tylko 44 proc. badanych ekspertów uważa, że UE osiągnie klimatyczną neutralność do 2050 r. Największe wątpliwości ekspertów budzi kwestia realizacji celu dotyczącego udziału OZE w miksie energetycznym UE w 2030 r. – 56 proc. ekspertów było zdania, że realizacja tego celu nie będzie możliwa w tym terminie. Mniej niż co trzeci ekspert (29 proc.) z Europy Centralnej był przekonany, że jego kraj spełni cele związane z redukcją emisji CO2 określone w rozporządzeniu w sprawie wspólnego wysiłku redukcyjnego (ESR). Najbardziej kontrowersyjnymi tematami, dzielącymi europejskich ekspertów są elektryfikacja ciepłownictwa i przyszłość energetyki jądrowej. To główne wnioski raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego pt. „Wyzwania Fit For 55. Cele transformacji energetycznej okiem ekspertów europejskich”.

Odsezonowany odczyt Miesięcznego Indeksu Koniunktury PIE spadł w marcu o 0,9 pkt. do poziomu 101,1 pkt., ale ciągle oznacza przewagę nastrojów pozytywnych wśród przedsiębiorców. Tegoroczny marcowy MIK jest o 4,3 pkt. wyższy od odczytu sprzed roku (96,8 pkt.). Wskaźniki dotyczące zatrudnienia, wynagrodzenia, mocy produkcyjnych i płynności finansowej osiągnęły poziomy powyżej neutralnego (100 pkt.). Mimo spadku MIK w większości branż, pozytywne nastroje przeważają w handlu, produkcji i budownictwie, w szczególności w średnich i dużych przedsiębiorstwach.

W ciągu ostatnich lat Polska dokonała dużego postępu w zakresie cyfryzacji. Aby zrealizować cele wyznaczone przez Komisję Europejską w obszarze cyfryzacji do końca trzeciej dekady XXI wieku, potrzebne są jednak ambitniejsze cele i zintensyfikowanie działań. Jednocześnie konieczne jest wypracowanie strategii cyfryzacji, określającej krajowe cele i własną wizję cyfrowego społeczeństwa i gospodarki. Do 2030 planujemy przeznaczyć 1,54 proc. PKB na realizację celów cyfrowej dekady ze środków polityki spójności i KPO. To 11. wynik w UE. Jeśli utrzyma się dotychczasowy trend, do 2030 r. tylko 59,2 proc., zamiast celowanych 80 proc. Polaków będzie miało przynajmniej podstawowe umiejętności cyfrowe. Jedynie 3,7 proc. przedsiębiorstw korzysta obecnie w Polsce z rozwiązań AI, podczas gdy cel na 2030 r. to 10 proc. Polski Instytut Ekonomiczny w policy paper „Jak osiągnąć cele cyfrowej dekady w Polsce?” przedstawia rekomendacje na temat strategii realizacji unijnych celów w polityce cyfryzacji.

Kobiety w zarządach firm na całym świecie stanowią zdecydowaną mniejszość: średnia na świecie to 20 proc., w UE - 34 proc., w Polsce – 25 proc. Kobiet na stanowisku prezeski największych firm giełdowych jest natomiast zaledwie 8 proc. w UE, ale aż 28 proc. w Polsce. W Polsce kobiety zajmujące najwyższe stanowiska w firmach, zarabiają jednak wciąż mniej niż mężczyźni na tych samych stanowiskach. Kobiety rzadziej niż mężczyźni decydują się też w Polsce na prowadzenie własnej firmy – na koniec 2023 r. 34 proc. JDG należało do pań. Przeprowadzone przez Polski Instytut Ekonomiczny badanie porównawcze jednoznacznie pokazało natomiast, że płeć nie różnicuje sposobu zarządzania firmą. To główne wnioski z raportu PIE „Biznes na wysokich obcasach”.

W okresie od września 2021 r. do października 2023 r. średnia aktywność sektorów energochłonnych spadła w Polsce o 6,4 proc., podczas gdy w Niemczech było to o 17,4 proc., w Rumunii i na Węgrzech 19 proc. Spadki produkcji metalu na Węgrzech i produktów chemicznych w Rumunii sięgały nawet 33 proc. Szansą na ograniczanie kosztów mogą być recykling i surowce krytyczne. Bieżąca sytuacja poszczególnych branż energochłonnych oraz potencjalny wpływ zmian zachodzących w polityce UE na ten sektor zostały poddane analizie w najnowszym raporcie Polskiego Instytutu Ekonomicznego pt. „Kondycja branż energochłonnych w Europie Środkowej i Wschodniej dwa lata po szoku energetycznym”.

W swoim badaniu PIE wyróżnił 4 główne wymiary ubóstwa energetycznego. Od 16 do 30 proc. gospodarstw domowych doświadczało w 2022 r. ubóstwa opałowego, gdy wydatki na energię konsumowały znaczną część dochodów. Od 8 do 12 proc. polskich gospodarstw domowych borykało się z ubóstwem strukturalnym, czyli względnym zubożeniem spowodowanym stosunkowo wysokimi rachunkami energetycznymi w porównaniu z dochodami. Ubóstwo komunalne, gdy gospodarstwo domowe nie może zaspokoić potrzeb energetycznych przez brak dostępu do odpowiedniej infrastruktury, dotykało w 2022 r. od 3 do 5 proc. gospodarstw domowych. Od 13 do 16 proc. gospodarstw mierzyło się z ukrytym ubóstwem energetycznym, które polega na skrajnym ograniczeniu własnej konsumpcji energii z powodów finansowych. Skalę oraz oblicza ubóstwa energetycznego w Polsce zbadał Polski Instytut Ekonomiczny w raporcie „Cztery oblicza ubóstwa energetycznego Polskie gospodarstwa domowe w czasie kryzysu 2021-2023”.

Odsezonowany odczyt Miesięcznego Indeksu Koniunktury PIE wyniósł w lutym 102,0 pkt., co oznacza przewagę nastrojów pozytywnych wśród przedsiębiorców. Tegoroczny lutowy MIK jest o 1,6 pkt. wyższy od odczytu w tym samym miesiącu rok wcześniej (100,4 pkt.). Do wynagrodzeń, zatrudnienia i płynności finansowej, ocenianych powyżej poziomu neutralnego przez szereg poprzednich odczytów dołączyły moce produkcyjne. Wartość sprzedaży i nowe zamówienia są jeszcze poniżej poziomu 100 pkt. ale ze wzrostem m/m.

Polska plasuje się tuż za czołówką krajów UE pod względem większości wskaźników opisujących szkolnictwo wyższe. W 94 miastach w Polsce znajduje się łącznie 364 uczelni wyższych, na których studiuje 1,2 mln studentów, stanowiących 39 proc. osób w wieku 20-24 lat. Udział studentów w tej grupie wiekowej w całej UE wynosi 36 proc. Najwięcej studentów jest w Warszawie (247 tys. osób.), a najwięcej studentów w przeliczeniu na 1000 mieszkańców - w Poznaniu. Absolwenci uczelni z Wiodących Miast Akademickich szukają pracy zwykle nie dłużej niż 4 miesiące. Zdecydowana większość z nich znajduje pracę po uzyskaniu dyplomu, większość zatrudnia się na umowę o pracę, tylko kilka-kilkanaście procent decyduje się na rozpoczęcie własnej działalności. Raport Polskiego Instytutu Ekonomicznego „Akademickość polskich miast (II)” potwierdził również współzależność pomiędzy akademickością a rozwojem społeczno-gospodarczym miast.

Inwestycje w aktywa niematerialne, na przykład w kapitał ludzki, badania i rozwój czy wzmacnianie wartości marki, zajmują coraz istotniejsze miejsce w polskiej gospodarce. W 2020 r. firmy w Polsce zainwestowały w nie niemal 200 mld zł. Oznaczało to, że całkowita stopa inwestycji w Polsce przy uwzględnieniu stopy inwestycji w aktywa niematerialne wyniosła 23,6 proc. PKB. Aktywa te mają kluczowe znaczenie dla unowocześnienia gospodarki, a badania PIE wskazują na rosnące nakłady w tym obszarze. 73,7 proc. przedsiębiorstw badanych przez PIE deklarowało inwestycje w aktywa niematerialne w 2023 r., a 49,5 proc. firm deklarowało plany inwestycyjne na 2024 r. obejmujące więcej niż 2 rodzaje aktywów niematerialnych. Takie wnioski płyną z raportu „Aktywa niematerialne w Polsce. Część 2”.

65 proc. uchodźców wojennych, którzy przybyli do Polski z Ukrainy, pracuje. Aktualny wskaźnik zatrudnienia jest obecnie najwyższy wśród państw Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD). Z badań przeprowadzonych przez Polski Instytut Ekonomiczny wynika, że uchodźcy ukraińscy mierzą się z różnymi wyzwaniami na polskim rynku pracy i niekiedy doświadczają nierównego traktowania. W kilku badanych branżach niewymagających specjalistycznych kwalifikacji pracodawcy rzadziej odpowiadają na CV nadesłane przez Ukrainki w porównaniu do tych wysłanych przez Polki. Różnica blisko 30 proc. stanowi sygnał potencjalnej dyskryminacji na wstępnym etapie rekrutacji – wynika z najnowszego raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego „Uchodźcy z Ukrainy na polskim rynku pracy: możliwości i przeszkody”.